Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
IV. Jesus nia Moris-Hi’as no desafio sira iha mundo ohin loron
1. (Jesus) be Moris-hi’as, we-matan moris ba ema nia esperança
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 15.10.2025
Maun-alin no bin-feton doben sira, bom dia!
Iha catequese sira ba Tinan Jubileu nian, to’o oras ne’e, ita haré hamutuk Jesus nia moris tuir Evangelho, hahú husi Nia moris to’o mate no moris-hi’as. Nune’e, ita nia peregrinação iha esperança hetan hun metin, dalan nebé la nakdoko. Agora, iha dalan ikus ida ne’e, ita sei husik atu Cristo nia mistério, be to’o iha Moris-hi’as, bele husik roman maksoin nian liu husi contacto ho realidade ema nian no história ohin loron nian, ho mahusuk no desafio sira hotu.
Ita nia moris ne’e nakonu ho acontecimento barak, nakonu ho nuance no experiência hirak be la hanesan. Dala-ruma ita sente ksolok, triste, dala-ruma sente buat hotu la’o di’ak, eh la di’ak, sente gratificado eh dala-ruma la hetan motivação. Ita moris ho preocupação sira, ita concentra atu hetan resultado sira, no ita atinge buat boot sira, buat be hetan prestígio. Dala-ruma fali, ita sente labele book-an, sente mukit los, hein hela sucesso no reconhecimento nebé to’o mai tarde, dala-ruma la to’o tan. Atu dehan katak, ita hasoru situação ida nebé paradoxal: ita hakarak atu haksolok, maibé difícil atu haksolok hela de’it ba nafatin. Ita hatene hela ita nia limite, iha tempo nebé hanesan, ita hetan hela pressão mos atu hakat liu ita nia limite ne’e. Iha ita nia laran ne’e sente beibeik katak buat ruma sei falta.
Loos duni katak, (Maromak) cria ita la’os ba buat hirak be falta ne’e, maibé ba plenitude, atu haksolok ho moris, ho moris nebé nakonu, tuir Jesus nia liafuan iha Evangelho João nian (cf. 10,10).
Ita nia hakarak ida iha laran liu ne’e bele hetan resposta la’os iha surat-tahan, la’os iha poder, la’os iha buat be ita iha, maibé iha certeza katak iha ema ida be garante ba ita nia hakarak ida nu’udar humanidade ne’e; iha hanoin katak esperança ida ne’e sei la bosok eh halo ita frustrado. Certeza ida ne’e nu’udar mos esperança. Ne’e la’os katak atu hanoin ho dalan otimista: dala-barak otimismo ne’e mos bosok ita, hodi haré ita nia esperança ne’e rahun, enquanto esperança ne’e promete no halo tuir.
Maun-alin no feton sira, Jesus Moris-hi’as mak sai garantia ba ita nia dalan ikus! Nia mak bee-matan be halakon ita nia hamrook, hamrook rohan-laek ba plenitude ida nebé Espírito Santo tau ona iha ita nia fuan. Nune’e, Cristo nia Moris-hi’as la’os acontecimento simples ida iha ema nia história, maibé evento ida nebé muda ema nia história hahú husi laran.
Mai ita hanoin iha bee-matan ida. Bee-matan nia caraterística sira mak saida? Halakon hamrook no halo fresco criatura sira, fo moris ba rai, ai-horis sira, hamoris buat hirak nebé sente maran. Halo fresco fila-fali ema la’o-rai nebé kole, fo ksolok husi oásis fresco nian ba ema la’o-rai. Wainhira bee-matan ida mosu ne’e hanesan presente gratuita ida ba natureza, ba criatura sira, ba ema nia moris. Ita sei la bele moris wainhira la iha bee!
(Jesus) be Moris-hi’as nu’udar bee-matan moris nebé sei la maran no la muda. Moos nafatin no pronto nafatin ba ema nebé hamrook. No wainhira ita sente mistério Maromak nian, ita sei sente laran-monu liu tan ba Nia, ita sei buka nafatin. Iha livro ba dala-sanulu Confissões Santo Agostinho nian, nia compreende didi’ak ita nia hamrook fuan nian no hakerek iha célebre Hino ba kmo’ok: «O hisik o nia morin, ha’u dada i’is no saudades ba o; ha’u koko tiha, no ha’u hamrook no hamlaha; o kona ha’u, no ha’u moris ho hakaran ba o nia damen» (X, 27, 38).
Ho Nia Moris-hi’as, Jesus garante bee-matan permantente ba moris nian ida mai ita: Nia mak Moris (cf. Ap 1,18), Ida be hadomi moris, manán-nain ba mate sira hotu. Tanba ne’e, Nia mak haraik hakmatek mai ita nia viagem naruk iha mundo ne’e no assegura hakmatek perfeito mai ita iha eternidade. Jesus be mate no moris-hi’as de’it mak hatán ba ita nia mahusuk kle’an sira iha ita nia fuan: iha duni destino ikus ida mai ita ka? Ita nia existência ne’e iha sentido ka lae? No oinsá mak halakon ema hirak be la sala ne’e nia sofrimento?
Jesus be moris-hi’as la hatún resposta ida husi “leten” mai, maibé Nia sai nu’udar ita nia belun iha viagem ida be dala-barak kole, moras, misterioso. Nia de’it mak bele hakonu ita nia botir be mamuk, wainhira ita hamrook makás los ona.
No Nia nu’udar mos ponto ikus husi ita nia dalan. La ho Nia domin, viagem moris nian sei sai viagem ida nebé la iha meta, sala trágico ho destino la loos. Ita ne’e criatura frágil. Sala ne’e mos hola parte iha ita nia humanidade, no sala nia kanek mak halo ita monu, hakiduk, lakon esperança. Maibé, moris-hi’as ne’e katak hamri’ik no la’o ba oin. (Jesus) be Moris-hi’as garante meta ida mai ita, lori ita ba uma, nebé ita sente duni katak ema ruma hein ita, hadomi ita, no soi ita. La’o hamutuk iha dalan ne’e ho Nia iha ita nia sorin ne’e atu experimenta katak ho buat hotu be ita hasoru ne’e ita nafatin hetan sustenta, hakat liu provação sira iha kole nebé hanesan fatuk todan, ameaça atu taka eh halakon ita nia história.
Belun doben sira, husi Cristo nia Moris-hi’as hasulin esperança ida be halo ita koko – ho moris nia kole hotu – ksolok kle’an ida husi hakmatek: dame ida nebé Nia de’it mak haraik mai ita iha ikus, no sei la iha rohan tan.
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20251015-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
AUDIÊNCIA GERAL - Catequese (Aniversário Nostra Aetate)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 29.10.2025
AUDIÊNCIA GERAL (22.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (15.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (08.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (01.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (24.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments