[TETUN] HOMILIA - SOLENIDADE SANTÍSSIMA TRINDADE (JUBILEU DESPORTO NIAN)

Published on 16 June 2025 at 00:28

PAPA LEÃO NIA HOMILIA, IHA SOLENIDADE SANTÍSSIMA TRINDADE NIAN

(JUBILEU DESPORTO NIAN)

Basílica S. Pedro – Domingo, 15.06.2025

        Maun-alin no bin-feton sira,

        Iha primeira Leitura ita rona liafuan hirak ne’e: «Maromak nia Matenek dehan nune’e: “Na’i cria ha’u uluk liu, hahú kedas husi hun, molok atu cria buat ida. […] wainhira Nia forma Lalehan sira, ha’u iha nanis ona nebá; […] ha’u iha nanis ona nu’udar arquiteto, loron ba loron, ha’u haksolok iha Na’i nia horik-fatin, hodi halimar iha rai-klaran nia fohon; ha’u nia ksolok boot liu mak horik ho ema oan sira”» (Prov. 8,22.27.30-31). Tuir Santo Agostinho nia hanoin, Trindade no matenek ne’e kaer-malu metin. Maromak nia Matenek ne’e hatudu liu husi Santissima Trindade, no matenek mak lori nafatin ita ba lialoos.

        Ohin, ita celebra Solenidade Santíssima Trindade nian, no ita hala’o mos jornada ba Jubileu Desporto sira nian. Binómio Trindade-desporto ne’e ita nunca rona duni, maibé sira nia combinação bele kona hela.

        Tanba ne’e, ema nia atividade di’ak hot-hotu lori reflexão husi Maromak nia kmo’ok, no loos duni katak desporto mos hola parte iha atividade di’ak hirak ne’e. Atu oinsá ba mos, Maromak ne’e la’os estático, la taka de’it ba Nia-An. Maromak ne’e comunhão, moris husi relação Aman, Oan no Espírito Santo, nebé nakloke ba humanidade no ba mundo. Teologia hanaran ida ne’e dehan pericoresi, bele dehan “dança”: nu’udar dança ida husi domin ba malu.

        Moris ne’e suli liu husi dinámica divina ne’e. Ita mai husi Maromak ida nebé laran-nakloke no haksolok atu fo existência ba Nia criatura sira, nebé “halimar” hanesan ita rona iha Primeira Leitura (cfr. Prov. 8,30-31). Padre da Igreja balu ko’alia ho brani mos kona ba Deus ludens, Maromak ida nebé diverte (cfr. S. Salônio de Genebra, In Parabolas Salomonis Expositio mystica; S. Gregorio Nazianzeno, Carmina, I, 2, 589). Ida ne’e mak desporto tuluk ita atu hasoru Maromak Trindade: tanba precisa movimento ida husi ha’u ba ema seluk, nebé external, maibé mos liliu interior. La ho ida ne’e karik, desporto ne’e sai de’it hanesan competição ki’ik ida ba egoísmo sira.

        Ita hanoin tok expressão ida nebé iha língua italiana, ema usa bei-beik hodi suporta atleta sira durante iha competição: “Dai!” (Força! Ba oin!). Dalaruma ita la conciente, maibé nu’udar imperativo furak los, imperativo husi verbo “dare” (fo). No ida ne’e bele halo ita reflete: la’os de’it fo prestação física, nebé dalaruma extraordinário los, maibé atu fo an, atu “joga ho an tomak”. Katak fo an ba ema seluk – atu nia an bele cresce, ba ema sira be suporta, ba nia belun sira, ba nia treinador sira, ba ema hirak nebé colabora, ba público, no mos ba hirak be contra nia – no karik ida ne’e desportivo duni, então nia sei vale liu fali resultado. São João Paulo II – hanesan ita hatene, nu’udar ema desportivo ida – nia dehan nune’e: “tenke valoriza desporto ne’e nu’udar ksolok moris nian, jogo, festa […] liu husi nia gratuidade, nia capacidade atu hametin relação amizade, favorece diálogo no nakloke ba malu […] iha lei produção no consumo sira, no iha iha consideração moris nian nebé utilitarista no edonística nia leten” (Homilia ba Jubileu Internacional desportista sira nian, 4, 12 de abril 1984).

        Ho perspetiva ne’e mak ita hakarak atu haré hamutuk aspecto tolu importante nebé halo desporto ohin loron sai nu’udar dalan di’ak ida iha formação ema nian no sarani nian.

        Uluk-nanain, iha sociedade nebé solidão, nebé individualismo makás ne’e muda tiha centro husi “ita” ba “ha’u”, ikus mai haluha tiha ema seluk; liu husi desporto– liliu wainhira joga hamutuk/pratica iha equipa – nia hanorin folin husi colaboração, husi la’o hamutuk, liu husi partilha, hanesan ita dehan tiha ona, iha duni centro husi Maromak nia moris (cfr. Jo. 16,14-15). Ho ida ne’e de’it mak bele sai nu’udar instrumento importante ida atu harí fila-fali hasoru-malu: entre povo sira, iha comunidade sira, iha ambiente escola no profissional sira, iha família!

        Daruak, iha sociedade nebé digital liu tan – nebé tecnologia halo ema hirak be dook ne’e sai besik, dalabarak mos halo dook tiha ema hirak be besik – desporto fo folin ba ema nia hamutuk, sentido husi isin, husi fatin, husi esforço, husi tempo real. Nune’e, desporto contra tentação sira nebé halo atu halai ba mundo virtual, desporto tulun atu mantém contacto nebé di’ak ho natureza no moris concreto, fatin único nebé possível atu hatudu domin (cfr. 1Jo. 3,18).

        Ba datoluk nian, iha sociedade nebé competitiva, nebé ita haré hanesan ema nebé kbi’it-nain no manán-nain sira mak merece atu moris, desporto mos hanorin atu hatene lakon, desporto coloca ema iha oin-ho-oin, liu husi arte lakon nian, atu bele reconhece lialoos kle’an iha ema nia condição: fragilidade, limite, la perfeito. Ida ne’e importante, basá hahú husi experiência fragilidade ida ne’e mak halo ita nakloke ba esperança. La existe atleta ida nebé nunca sala, nunca lakon. Campeão sira ne’e la’os máquina nebé nunca falha, maibé sira nu’udar mane no feto hirak nebé maske lakon, hetan nafatin aten-brani atu hamriik fila-fali. Ho ida ne’e, mai ita hanoin fila-fali S. João Paulo II nia liafuan be dehan, Jesus mak “Maromak nia atleta loloos” basá Nia manán mundo la’os ho força, maibé ho fidelidade domin nian (cfr. Homilia iha missa ba Jubileu desportista sira nian, 4, 29 de outubro 2000).

        Desporto iha nia papel importante iha santo sira barak ikus ne’e nia moris, ne’e la’os por acaso, bele hanesan prática pessoal bele mos nu’udar dalan ida atu haklaken. Ita haré Beato Pier Giorgio Frassati, padroeiro ba desportista sira, nebé sei sai santo iha dia 7 setembro. Husi nia moris nebé simples no naroman, hanorin ita katak, la iha ema ida mak moris mai campeão kedas, la iha ida mak moris mai santo kedas. Ne’e nu’udar treinamento domin nian loro-loron nebé halo ita besik ba vitória loloos ne’e (cfr. Rm. 5,3-5) no halo ita iha kbi’it atu serviço ba harí mundo foun ida. São Paulo VI mos haktuir kona ba ne’e, wainhira Funu Mundial ba Daruak nian remata tiha liu tinan rua-nulu, nia fo hanoin ba membro husi associação desportiva católica ida kona ba oinsá mak desporto contribui atu lori fila dame no esperança husi sociedade ida nebé rahun tanba consequência husi funi (cfr. Discurso ba membro Centro Desportivo Italiano, 20 março 1965). Nia dehan: “Imi nia haka’as-an atu halo formação ba sociedade foun ida: […] conciente ba katak desporto ne’e, iha elemento formativo hirak be fo folin ba nia, bele sai instrumento nebé útil los ba elevação espiritual ema nian, condição dahuluk no importante tebes ba sociedade ida nebé ordenada, hakmatek no construtiva” (Ibid.).

        Desportistas doben sira, Kreda tau fiar ba imi ho missão kmo’ok ida: sai lalatak husi domin Maromak Trindade nian iha imi nia atividade sira, ba imi rasik nia di’ak no ba imi nia maun-alin sira. Husik imi nia an envolve ho entusiasmo iha missão ne’e: nu’udar atleta, nu’udar formador, nu’udar sociedade, nu’udar grupo, nu’udar família. Amu Papa Francisco gosta atu ko’alia beibeik katak iha Evangelho, Maria ativa los, iha movimento sira, to’o “halai” tan (cfr. Lc. 1,39), pronto hela atu tulun nia oan sira – hanesan inan sira hatene – liu husi Maromak nia sinál maske ki’ik (cfr. Discurso ba voluntário JMJ, 6 agosto 2023). Ita husu ba Maria, atu acompanha ita nia iniciativa no haka’as-an sira, lori ba di’ak liu tan, ba to’o vitória loloos: iha eternidade, “campo infinito”, nebé jogo sei la remata no ksolok sei nakonu (cfr. 1Cor. 9,24-25; 2Tm. 4,7-8).

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/homilies/2025/documents/20250615-omelia-giubileo-sport.html

 

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida



Kona ba "Timor oan - maromak oan"

        Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian.

Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.