[Jubileu Coro sira nian] SOLENIDADE ITA NA’I JESUS CRISTO LIURAI LALEHAN NO RAI NIAN

Published on 23 November 2025 at 13:39

Santo Padre Leão XIV nia homilia iha Missa Solenidade Ita Na’i Jesus Cristo Liurai Lalehan no Rai nian, no Jubileu ba Coro sira nian

Praça S. Pedro, Domingo – 23.11.2025

Maun-alin no feton doben sira,

iha salmo responsorial ita hananu: «Ita sei la’o ho ksolok ba Na’i nia uma» (cfr Sal 121). Tanba ne’e, liturgia loron ohin nian convida ita atu la’o hamutuk no hahí ho ksolok ba hasoru Na’u Jesus Cristo, Liurai Lalehan no Rai nian, Ukun-nain laran-kma’us no haraik-an, Ida nebé buat hotu nia hun no rohan. Nia kbi’it mak domin, Nia ukun mak Cruz, no liu husi Cruz, Nia Reino bele mai to’o iha mundo. «Nia ukun liu husi Cruz» (cfr Hino Vexilia Regis) nu’udar Liurai-Oan dame nian no Liurai justiça nian nebé liu husi nia Terus, hatudu mai mundo Maromak futar fuan nia laran-luak rohan-laek. Domin ida ne’e mos sai nu’udar inspiração no sai razão husi ita nia hananu.

Ba hirak be participa iha coro no músico sira, ohin imi celebra imi nia Jubileu no imi agradece ba Maromak ba, basá Nia haraik tiha ona dom no graça ba imi atu serví Nia, imi oferece imi nia lian no imi nia talento sira ba Nia glória no ba mos maun-alin sira hotu nia edificação espiritual (cfr Conc. Ecum. Vat. II, Const. Sacrossantum Concilium, 120). Imi nia responsabilidade mak atu envolve maun-alin sira hotu hodi hahí Maromak no tulun sira atu participa di’ak liu tan iha ação liturgia nian liu husi knananuk. Ohin imi expressa loloos duni imi nia “iubilium” (ksolok), imi nia haklalak, nebé moris husi fuan be nakonu ho ksolok graça nian.

Civilização boot sira fo mos knananuk mai ita atu ita bele expressa saida mak ita sente iha ita nia fuan laran nebé ita nia liafuan la consegue atu dehan sai. Sentimento no emoção sira hot-hotu be moris iha ita nia laran liu husi relação moris ho realidade bele hetan lian liu husi knananuk. Liliu, hananu ne’e representa expressão natural ida no expressão completa husi ema: hanoin, sentimento, isin no klamar sai ida de’it hodi dehan sai buat boot sira kona ba moris. Hanesan Santo Agostinho fo hanoin mai ita: “Cantare amantis est” (cfr Sermão 336,1), eh bele dehan, “ema nebé hatene hadomi mak hananu”: se mak hananu ne’e katak expressa domin, maibé mos moras (terus), laran-kma’us no hakaran nebé horik iha nia fuan, ho tempo nebé hanesan, hadomi mos ema nebé nia dedica nia knananuk ba (cfrEnarrationes in Psalmos, 72,1).

Ba Maromak nia Povo, knananuk ne’e expressa harohan no hahí, nu’udar “knananuk foun” nebé Cristo Moris-hi’as hasa’e ba Aman Maromak, atu sarani sira hotu be hola parte iha Nia, nu’udar isin ida de’it be hetan Moris foun iha Espírito. Iha Cristo ita sai cantor graça nian, Igreja nia oan sira nebé hetan causa husi sira nia hahí iha Cristo be Moris-hi’as. Nune’e, nananuk litúrgico sai nu’udar instrumento kmo’ok liu hotu nebé ita bele serví hodi hahí Maromak no ita bele hatudu ita nia ksolok husi Moris foun iha Cristo.

Santo Agostinho fo hanoin nafatin mai ita atu la’o no hananu, nu’u ema la’o-rai nebé kole, nebé haré knananuk ne’e nu’udar ksolok antecipada ida nebé nia sei sente wainhira to’o ba nia destino. «Hananu, maibé la’o nafatin […] la’o ba oin ho di’ak» (Sermão 256,3). Tanba ne’e, hola parte iha coro ida ne’e katak la’o ba oin hamutuk, ka’er belun sira seluk nia liman, tulun sira atu la’o ho ita no hananu ho sira hodi hahí Maromak, fo ksolok ba sira iha momento terus, fo kbi’it ba sira wainhira sira hakiduk tanba kole, fo entusiasmo ba sira wainhira sente katak kole mak atu manán. Hananu fo hanoin mai ita katak ita nu’udar Igreja be la’o iha dalan ida, realidade sinodal nebé autêntica, iha capacidade atu fahe vocação hahí no ksolok nia ho ema hotu, iha peregrinação domin no esperança nian.

Santo Inácio de Antioquia mos usa liafuan sira nebé book ita nia fuan, wainhira nia tau hamutuk knananuk coro nian ho Igreja nia unidade: «husi imi nia hamutuk no husi imi nia domin nebé ida de’it mak imi bele hananu ba Jesus Cristo. Husi imi ida-idak mak sai ba coro ida, atu nune’e liu husi imi nia lian ida de’it iha harmonia ne’e, bele foti mos Maromak nia lian ida de’it, imi bele hananu ho lian ida de’it liu husi Jesus Cristo ba Aman Maromak, atu Nia bele rona no reconhece imi liu husi imi nia hahalok di’ak sira» (S. Inácio de Antioquia, Ad Ephesios, IV). Loos duni katak, lian nebé la hanesan iha coro ida ne’e sai harmonia ida de’it hodi fo moris ba hahí ida de’it, símbolo roman Igreja nian, nebé ho domin tau hamutuk ema hotu iha melodia kmo’ok ida de’it.

Imi pertence ba coro sira nebé desenvolve duni atividade sira liliu iha serviço liturgia nian. Imi nia kna’ar ida ne’e nu’udar ministério loloos ida nebé exige preparação, fidelidade, compreende malu no liliu mak, moris espiritual nebé kle’an, atu nune’e, karik imi hananu no harohan mak imi sei tulun mos ema seluk atu harohan. Ne’e nu’udar ministério ida nebé precisa disciplina no espírito atu serví, liliu wainhira imi precisa prepara liturgia solene eh evento importante ruma ba imi nia comunidade sira. Coro ne’e nu’udar família ki’ik ida ho ema nebé la hanesan, hamutuk tanba domin ba música no tanba oferece-an atu serví. Maibé imi hanoin ba katak, comunidade ne’e nu’udar imi nia família boot: imi la’os iha sira nia oin, maibé imi pertence mos ba comunidade ne’e, imi iha comitmento ba atu halo comunidade ne’e sai ida de’it, inspira no envolve mos comunidade ne’e. Hanesan mos ho família hot-hotu, bele mosu tensão ruma eh desentendimento ki’ik ruma,ne’e buat normal hirak nebé acontece iha serviço nu’udar equipa no hakás-an atu hetan resultado ida. Ita bele dehan katak coro ne’e nu’udar símbolo uitoan husi Igreja nebé fila ba nia destino, la’o iha história hodi hahí Maromak. Maske dala-ruma dalan ida ne’e nakonu ho dificuldade no provação sira, no mos momento ksolok troca malu ho momento difícil sira, hananu ne’e mak halo viagem ida ne’e sai kmaan no lori kmaan no ksolok.

Tanba ne’e, koko ba atu trasforma liu tan imi nia coro sira sai prodígio harmonia no kmo’ok, sai liu tan Igreja nia imagem naroman nebé hahí nia Maromak. Estuda Magistério ho didi’ak, (Magistério) nebé hatudu liu husi documento conciliar sira kona ba norma sira hodi hala’o imi nia kna’ar ho dalan didi’ak. Importante liu hotu mak, atu imi iha capacidade atu halo Maromak nia Povo participa nafatin, atu la rende ba tentação hodi hatudu (exibição) nebé hasai tiha participação ativa husi sarani sira nian iha knananuk. Imi sai mos nu’udar sinal momoos husi Igreja nia harohan, atu liu husi knananuk nia furak bele hatudu Igreja nia domin ba Maromak. Neon-nain nafatin atu imi nia moris espiritual mos hanesan ho kna’ar nebé imi hala’o, atu nune’e bele refrele duni graça liturgia nian.

Ha’u coloca imi iha iha proteção Santa Cecília nian, fetorán no mártir ida nebé iha Roma ne’e duni, ho nia moris, nia hasa’e knananuk domin kmo’ok liu hotu, entrega-an totalmente ba Cristo no hasa’e nia roman sasin fiar no domin nian ba Kreda. Mai ita continua hananu no dala ida tan, simu convite husi Salmo responsorial husi liturgia loron ohin nian: «Ita la’o ho ksolok ba Na’i nia uma».

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/homilies/2025/documents/20251123-messa-cristo-redelluniverso.html

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida



23 November 2025
16 November 2025
9 November 2025
2 November 2025
1 November 2025
27 October 2025

Kona ba "Timor oan - Maromak oan"

    Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé hato'o husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.

Create Your Own Website With Webador