Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
IV. Jesus nia Moris-Hi’as no desafio sira iha mundo ohin loron
2. Jesus nia Moris-hi’as, resposta ba ema nia tristeza
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 22.10.2025
Maun-alin no bin-feton doben sira, bom dia! No bem-vindo ba hot-hotu!
Jesus Cristo nia moris-hi’as nu’udar acontecimento ida nebé ita la para atu contempla no medita, no wainhira ita halo kle’an ita sei nakonu ho admiração, dada ita nia atenção hanesan roman makás ida nebé kmo’ok. (Jesus nia moris-hi’as) ne’e nu’udar explosão husi moris no ksolok ida nebé muda realidade hotu nia sentido, husi negativo ba positivo; maibé la acontece ho lian makás, no la violento, maibé suave, iha nonook nia laran, ema bele dehan mos ho haraik-an.
Ohin ita sei reflete kona ba dalan oinsá mak Cristo nia moris-hi’as bele cura moras ida nebé existe mos iha ita nia tempo ohin loron: mak laran-susar. laran-susar ne’e invade no namkari iha ema nia moris, acompanha ema barak nia moris. Sentimento ida nebé la estável, dala-ruma tan lakon esperança nebé kle’an, hodi invade ema nia espaço interior no sente hanesan nia manán tiha ksolok nia ukun.
laran-susar ne’e hamenus moris nia sentido no espírito, hodi halo moris ne’e sai tiha hanesan viagem ida nebé la iha rohan no la iha significado. Experiência loron ohin nian ne’e lori ita ba narração famosa ida iha Evangelho Lucas nian (24,13-29), kona ba discípulo nain-rua husi Emaús. Sira nain-rua lakon esperança no lakon coragem, hodi la’o husik tiha Jerusalém, husik mos esperança iha Jesus ba kotuk, Jesus nebé ema hedi no hako’i tiha ona. Uluk-nanain, episódio ida ne’e hatudu paradigma husi ema nia laran-susar: objetivo ikus nebé ema investe energia tiha hotu ba, buat nebé sente hanesan essencial ba ema nia moris ne’e naksobu. Esperança nabén tiha ona, desolação mak hola fatin iha ema nia fuan. Buat hotu rahun iha tempo badak nia laran, entre sexta-feira no sábado, iha acontecimento dramática sira nebé tutuir malu de’it.
Paradoxo ida ne’e emblemático tebes duni: viagem ho laran-susar husi derrota no fila ba uma, acontece duni iha loron nebé roman manán, Páscoa nebé halo tuir loloos ona. Ema nain-rua ne’e fila kotuk ba Gólgota, ba acontecimento terrível cruz nian nebé sei hela metin hela iha sira nia matan no sira nia fuan. Buat hotu sente hanesan lakon hotu ona. Precisa duni atu fila-fali ba moris baibain nian, hela nafatin ho perfil nu’udar ema baibain, ho esperança ida katak ema ida sei la conhece sira.
Iha momento ne’e duni mak, sira nain-rua la’o hamutuk ho ema la’o-rai seluk ida, dala-ruma kala ema ruma nebé foin ba celebra Páscoa iha Jerusalém. Ema ne’e mak Jesus be Moris-hi’as ona, maibé sira la hatene Nia. Laran-susar taka metin tiha sira nia matan, hamoos tiha promessa nebé sira nia Mestre dehan beibeik ona ba sira: katak Nia sei mate no iha loron datolu sei moris-hi’as. Ema desconhecido ne’e hakbesik-an no hakarak mos ko’alia ho sira nian-rua. Texto haktuir katak sira nain-rua «para ho oin laran-susar nian» (Lc 24,17). Adjetivo lian grego nian be usa ne’e atu descreve laran-susar ida nebé integral: husi sira nia oin hatudu sira nia klamar nebé paralisado.
Jesus rona sira, husik sira nain-rua hasai hotu sira nia desilusão hotu. Hafoin, ho sinceridade tomak, Nia hirus sira basá sira «fuan-to’os no la hatene atu fiar iha saida mak profeta sira haklaken ona!» (v. 25), no liu husi Escritura hatudu ona katak Cristo sei terus, mate no moris-hi’as. Iha discípulo nain-rua ne’e nia fuan halakan fila-fali ahi esperança nian, nune’e, wainhira sira la’o ba to’o iha fatin no kalan mos to’o mai, sira convida mos maluk la’o-rai ne’e atu hamutuk ho sira.
Jesus simu no tur hamutuk ho sira. Tuir mai, Nia foti pão, silu fahe no fo ba sira. Iha momento nebá discípulo nain-rua ne’e reconhece Jesus… maibé Nia lakon derrepente husi sira nia leet (vv. 30-31). Gesto husi pão be fahe ne’e loke fila-fali fuan nia matan, haroman fila-fali visão nebé laran-susar halakon tiha. Ho nune’e buat hotu sai loos fila-fali: dalan nebé sira la’o hamutuk, liafuan kman no todan sira, roman lialoos nian… ksolok moris fila-fali kedas, kbi’it mosu fila-fali iha membro sira nebé kole, memória sira agredece fila-fali. Sira nain-rua halai fila lalais fali ba Jerusalém, hodi haktuir ba sira seluk.
«Na’i moris-hi’as tebes duni» (cf. v. 34). Iha advérbio ida ne’e – tebes duni (verdadeiramente) – hakarak dehan duni destino ikus husi ita nia história. Saudação nebé sarani sira fo ba malu iha loron Páscoa ne’e la’os por acaso. Jesus la moris-hi’as ho liafuan sira, maibé ho hahalok, ho Nia isin nebé husik hela sinal paixão nian, nu’udar selo rohan-laek husi Nia domin mai ita. Moris nia vitória ne’e la’os liafuan narnaran ida, maibé facto real no concreto.
Hein katak, discípulo husi Emaús sira nia ksolok ida ne’e bele sai atenção kma’us ida mai ita wainhira ita nia dalan sira sai difícil. Jesus Moris-hi’as mak muda perspetiva sira ho radical, kuda esperança nebé preenche fila-fali laran-susar nia mamuk. Iha dalan fuan nian, Jesus be Moris-hi’as la’o iha ita nia sorin no la’o tanba ita. Nia sai sasin tiha ona ba mate nia lakon, afirma moris nia manán, husik hotu nakukun sira be iha Calvário. História sei iha esperança barak ba buat di’ak.
Reconhece Moris-hi’as ne’e katak muda ita nia haré kona ba mundo: fila-fali ba roman atu bele reconhece Lialoos nebé soi tiha ona no soi nafatin ita. Maun-alin no feton sira, mai ita matan-moris neon-nain nafatin loro-loron ho kmo’ok Páscoa Jesus moris-hi’as nian. Nia de’it mak bele muda impossível sai possível!
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20251022-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
AUDIÊNCIA GERAL - Catequese (Aniversário Nostra Aetate)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 29.10.2025
AUDIÊNCIA GERAL (22.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (15.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (08.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (01.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (24.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments