Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
IV. Jesus nia Moris-Hi’as no desafio sira iha mundo ohin loron
4. Espiritualidade Páscoa nian hakbi’it moris nu’udar maun-alin
«Atu imi bele hadomi malu nu’udar Ha’u hadomi imi» (cfr Jo 15,12)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 12.11.2025
Maun-alin no feton doben sira, bom dia! No bem-vindo!
Fiar iha Cristo nia mate no moris-hi’as no moris iha espiritualidade Páscoa nian, kuda esperança iha (ita nia) moris no dudu ita atu halo buat di’ak. Liliu, tulun ita atu hadomi no kuda fraternidade, nebé la dúvida katak (fraternidade) nu’udar ema nia desafio boot ida husi desafio sira seluk iha tempo ohin loron, hanesan saida mak Papa Francisco haré ho loloos tiha ona.
Fraternidade ne’e moris husi facto ema nian duni. Ita iha capacidade atu halo relação, karik ita hakarak, ita hatene harí laço (ikatan) autêntico entre ita. Karik la ho relação - nebé tulun no hariku ita husi kedas ita moris mai - ita sei labele sobrevive, labele naktubun no labele aprende. Relação hirak ne’e la hanesan duni iha sira nia forma no profundidade. Maibé ida nebé loos mak ita nia humanidade ida ne’e sei sai loloos wainhira ita hela no horik hamutuk, wainhira ita iha capacidade atu koko laço autêntico sira, nebé la’os formal de’it, ho ema hirak nebé hale’u ita. Ita taka-an de’it karik, ita sei hasoru risco ida be mo’ut ho solidão no to’o narcicismo ida be preocupa ba ema seluk tanba de’it iha interesse. Ema seluk ne’e ita reduz sai tiha nu’udar ema ida nebé ita hein simu de’it, ita rasik la iha hakarak atu fo ho loloos, atu fo ita nia an.
Ita hatene loloos katak to’o ohin loron mos fraternidade ne’e la moris rasik de’it, la moris espontânea de’it. Conflito barak, funu barak be iha mundo ne’e, tensão social sira no sentimento ódio sira be hatudu contrário husi fraternidade. Maske nune’e, fraternidade la’os mehi ida be kmo’ok no impossível, la’os ema sira be ema bosok ne’e nia hakaran. Maibé atu manán lalatak sira be ameaça fraternidade ne’e, ita tem que ba to’o iha nia abut, liliu mak buka naroman no kbi’it iha Ida nebé bele hasai ita husi veneno inimizade nian.
Liafuan “maun-alin” mai husi abut ida nebé antigo tebes, nebé significa tau-matan, preocupa, tulun no sustenta. Aplica ba ser humano hot-hotu hodi sai nu’udar apelo, eh convite ida. Dala-barak ita hanoin katak papel maun-alin, feton, refere ba ‘uma laran’, ba ligação ran nian, nebé hola parte iha família ida de’it. Loloos ne’e, ita hatene didi’ak oinsá mak desentendimento, rahun, dala-ruma rai-kunan bele mos harahun relação família nian, la’os de’it entre ema seluk (nebé la hola parte iha família).
Ida ne’e hatudu necessidade – iha ohin loron liu fali tempo uluk – atu hadi’a fila-fali saudação nebé São Francisco de Assis hato’o ba ema hot-hotu, la haré ba nia origem geográfica sira, cultura sira, religiosa eh doutrina sira: omnes fratres (hot-hotu maun-alin) nu’udar forma inclusiva ida nebé São Francisco coloca ema hotu iha nível nebé hanesan, basá nia reconhece ema nia destino nebé hanesan iha dignidade, diálogo, acolhimento no salvação. Papa Francisco foti fila-fali Oan-kiak husi Assis ida ne’e nia abordagem, liu tiha tinan 800, hodi atualiza fila-fali liu husi Encíclica Fratelli tutti.
Liafuan “tutti” (hot-hotu), nebé ba Francisco nu’udar sinal acolhedor ba fraternidade universal, hatudu carácter essencial ida kona ba moris sarani nian, nebé husi hahú kedas mak haklaken Liafuan Di’ak ho objetivo salvação ema hotu nian, nunca ho dalan exclusiva eh be ema balu de’it. Fraternidade ida ne’e hatu’ur kedas iha Jesus nia ukun-fuan, nu’udar ukun-fuan foun basá Nia rasik mak hala’o, hodi halo tuir Aman nia hakarak ho loloos: liu husi Jesus, nebé hadomi no fo-An tanba ita, nune’e mos ita bele hadomi malu no fo ita nia moris ba ema seluk, hanesan Aman nia oan sira no maun-alin loloos iha Jesus Cristo.
Evangelho João nian haktuir katak Jesus hadomi ita to’o rohan (cfr 13,1). Wainhira hakbesik ona ba Nia Terus, Mestre hatene didi’ak katak Nia tempo histórico besik ona nia rohan. Nia ta’uk ba saida mak sei acontece, Nia hasoru terus no abadono ida nebé terrível. Nia moris-hi’as, iha loron datoluk, nu’udar início husi história foun ida. Husi nebá discípulo sira sai maun no alin ho loloos, horik hamutuk liu tiha tempo barak, la’os de’it wainhira sira hasoru terus husi Jesus nia mate, maibé liliu, wainhira sira reconhece Nia nu’udar Ida be Moris-hi’as, hodi simu dom Espírito nian no sai sasin.
Nu’udar maun-alin no feton sira be tulun malu iha provação sira hotu, la fila-kotuk ba ema sira be precisa: tanis no haksolok hamutuk iha perspetiva unidade, confiança no simu malu nian. Dinâmica ida ne’e mak Jesus rasik hanorin mai ita: «atu imi bele hadomi malu nu’udar Ha’u hadomi imi» (cfr Jo 15,12). Fraternidade nebé haraik husi Cristo be mate no moris-hi’as ne’e hasai ita husi lógica negativa egoísmo nian, husi divisão, intimidação, no lori ita ba ita nia vocação original, liu husi domin no esperança ida nebé hafoun nafatin husi loron ba loron. Ida be Moris-hi’as hatudu mai ita dalan atu la’o hamutuk ho Nia, atu ita sente no sai duni “fratelli tutti” (hot-hotu maun-alin).
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20251112-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
AUDIÊNCIA GERAL (19.11.2025)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 19.11.2025
AUDIÊNCIA GERAL (12.11.2025)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 12.11.2025
AUDIÊNCIA GERAL (05.11.2025)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 05.11.2025
AUDIÊNCIA GERAL - Catequese (Aniversário Nostra Aetate)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 29.10.2025
AUDIÊNCIA GERAL (22.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (15.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments