HOMILIA IHA MISSA BA JUBILEU ESPIRITUALIDADE MARIANA NIAN

Published on 12 October 2025 at 21:01

Praça S. Pedro, Domingo ba dala-XXVIII – 12.10.2025

Ohin apóstolo Paulo ko’alia mai ita ida-idak, hanesan mos ba Timóteo: «Hanoin nafatin Jesus Cristo, husi geração David nian, be moris-hi’as husi mate sira leet» (2Tm 2,8). Espiritualidade mariana be hametin ita nia fiar, hatu’ur Jesus iha centro. Hanesan ho loron domingo, nebé loke semana foun iha horizonte Cristo nia Moris-hi’as husi mate sira leet. «Hanoin nafatin Jesus Cristo»: ida ne’e de’it mak importante, ida ne’e mak bele halo diferença entre ema nia espiritualidade ho Maromak nia dalan. Maske ho hela «corrente sira be kesi nia nu’udar ema aat ida» (v.9), Paulo nafatin recomenda mai ita atu labele lakon Ida nebé sai centro, atu keta halakon Jesus nia naran iha Nia história, iha Nia Cruz. Ida nebé ita sente demais liu ona no hedi ba cruz, Maromak halo Nia moris-hi’as basá «Nia labele nega Nia An rasik» (v. 13). Jesus nu’udar Maromak nia fidelidade, Maromak nia fidelidade ba Nia An rasik. Tanba ne’e mak domingo tenke halo ita sai sarani, nebé hakonu ita nia sentimento no ita nia hanoin ho Jesus nia memória roman sira, muda ita nia convivência, ita nia moris iha rai ne’e. Espiritualidade sarani nian desenvolve liu husi ahi ida ne’e no contribui atu hamoris nafatin ahi ida ne’e.

Leitura husi Livro Daruak Liurai sira nian (5,14-17) fo hanoin mai ita kona ba Naaman, ema Sírio ida, be hetan isin-di’ak. Jesus rasik ko’alia kona ba passagem ida ne’e iha sinagoga Nazaré nian (cf. Lc 4,27), no Jesus nia interpretação kona ba ema sira be iha cidade nebá halo ema laran la hakmatek. Nia dehan katak Maromak so’i fali mak la’o-rai moras lepra ida no la’os hirak be hela duni iha Israel, no ida ne’e halo ema sira be iha nebá hamri’ik hasoru Nia: «hot-hotu iha sinagoga laran sente laran-nakali. Duni Nia, lori ba cidade liur no lori Nia iha foho aas ida nia leten, foho be cidade hatu’ur ba, no koko atu dudu Nia tun ba rai-naruk» (Lc 4,28-29). Evangelista la temi kona ba Maria nia presença, nebé dala-ruma hamri’ik hela iha nebá hodi sente saida mak katuas Simeão dehan tiha ona, wainhira nia lori Kosok-Oan Jesus ba apresenta iha Templo: «Labarik ida ne’e iha ne’e atu sai sinal ba ema barak iha Israel nia monu no hamri’ik no sei sai sinal contradição nian; surik ida sei sona borus o nia klamar. Atu nune’e ema barak bele expressa sira nia hanoin» (Lc 2,34-35).

Loos duni, doben sira, «Maromak nia liafuan ne’e moris, eficaz no kro’at liu surik be ho meik rua; sona borus to’o fahe klamar ho isin, fahe articulação no dolen sira, no discerne fuan nia sentimento no intenção sira hotu» (Heb 4,12). Nune’e, amu Papa Francisco haré iha história Naaman nian, ema Sírio ne’e, hetan liafuan kro’at no atual ba Igreja nia moris. Papa Francisco dehan ba Cúria Romana katak: «ema ida ne’e (red.: Naaman) moris hela drama terrível ida: nia nu’udar leproso. Nia título, ida be fo naran di’ak ba nia ne’e loloos taka hela mos humanidade ida nebé frágil, kanek no moras. Contradição ida ne’e, ita hasoru beibeik iha ita nia moris: dala-barak, dom boot sira sai hanesan armadura ida atu taka hela fragilidade boot sira. […] Karik Naaman continua atu halibur nafatin medalha hodi tau iha nia coleção de’it karik, moras lepra ne’e sei han neineik nia isin to’o mohu: maske nia moris, maibé taka-an no hadook-an tanba nia moras»[1].

Jesus hasai ita husi perigo ida ne’e; Nia be la usa armadura, maibé moris no mate ho isin-tanan; Nia be oferece nia dom hodi la obriga leproso sira be hetan isin-di’ak ne’e atu fila ba agradece: maibé samaritano ida de’it (iha Evangelho) nebé hatene katak nia hetan tiha ona isin-di’ak (cf. Lc 17,11-19). Dala-ruma, ho título uitoan nebé ita bele hetan, mak ita bele reconhece katak domin ne’e gratuito. Maromak nu’udar dom nebé puro, graça de’it, maibé lian no fiar hira mak bele fahe ita husi lialoos isin-tanan no disruptiva ida ne’e!

Maun-alin no feton sira, espiritualidade mariana ne’e atu serví Evangelho, hodi hatudu simplicidade husi Evangelho. Ita nia domin ba Maria Nazaré halo ita sai hanesan Nia, katak sai discípulo Jesus nian, hanorin ita atu fila ba Jesus, atu medita no tau hamutuk acontecimento sira iha moris ne’e, nebé Jesus Moris-hi’as sei visita no bolu nafatin ita. Espiritualidade mariana halo ita hela iha história nebé lalehan nakloke, tulun ita atu haré ema foti-an sira lakon iha sira nia hanoin no fuan, haré kbi’it-nain sira monu husi sira nia trono, haré ema rico sira la’o ho liman mamuk. Espiritualidade mariana halo ita compromete mai ita nia an atu fo han ema kiak sira, foti sa’e ema haraik-an sira, hanoin Maromak nia laran-luak no confia iha Nia liman nia kbi’it (cf. Lc 1,51-54). Loos duni katak, Nia Reino to’o mai ita hanesan mos Nia husu ba Maria atu hatán “sim”, hatán dala ida de’it maibé hafoun nafatin husi loron ba loron.

Tanba ne’e, leproso nain hira be iha Evangelho dehan katak la fila ba agradece ne’e, fo hanoin mai ita katak Maromak nia graça ne’e bele to’o mai ita no bele mos la hetan resposta, bele cura ita no la hein atu ita sente. Tanba ne’e, cuidado ho hirak be sa’e ba templo maibé la halo ita tuir Jesus. Iha mos forma culto nebé la halo ita hamutuk ho ema seluk no hamate ita nia fuan. Então ita la moris loloos iha encontro ho ema sira be Maromak coloca iha ita nia dalan; ita la participa, hanesan Maria, iha mudança mundo nian no ksolok Magnificat nian. Cuidado ho buat hirak be instrumentaliza tiha fiar ne’e, nebé halo ita monu ba risco ida hodi muda ema no buat hirak be diferente – dala-barak kiak sira – hanesan fali inimigo, sai tiha “leproso” atu ita evita no la simu.

Maria nia dalan mak la’o tuir Jesus, no Jesus nia dalan mak la’o hamutuk ho ema moris hotu, liliu kiak sira, kanek sira, sala-nain sira. Tanba ne’e, espiritualidade mariana nebé loloos mak halo Maromak nia laran-di’ak no maternidade ne’e atual nafatin iha Igreja. «Tanba – hanesan ita lê iha Exortação Apostólica Evangelii gaudium – wainhira ita hateke ba Maria, ita sei fiar fila-fali iha laran-di’ak no domin nia kbi’it revolucionária. Iha Maria, ita haré katak haraik-an no laran-di’ak ne’e la’os ema kbi’it la’ek sira nia virtude, maibé ema forte sira nian; nebé la precisa atu halo aat ba ema seluk hodi sente-an importante. Wainhira ita hateke ba Maria, ita descobre katak nia ida be hahí Maromak tanba “hatún kbi’it-nain sira husi sira nia trono” no “halo rico sira fila ho liman mamuk” (Lc 1,52.53) nia duni mak hametin nafatin uma-kain ida be halo ita buka justiça» (n. 288).

Doben sira, iha mundo ida be buka hela justiça no dame ne’e, mai ita hamoris nafatin espiritualidade sarani nian, devoção popular ba acontecimento no fatin sira be Maromak haraik bênção ona, fatin sira be muda tiha ona mundo nia oin. Ita halo ida ne’e sai hanesan máquina renovação no transformação nian, hanesan saida mak Jubileu husu mai ita, tempo atu muda-an no fo fila-fali, atu haré fila-fali no tempo libertação. Hein katak Maria Santíssima, ita nia esperança, harohan nafatin mai ita no orienta ita nafatin ba Jesus, Maromak be hedi tiha ba Cruz. Iha Nia, ema hotu hetan maksoin.

 

[1] Papa Francisco nia discurso ba Cúria Romana nu’udar felicitação Natal nian, 23 dezembro 2021.

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/homilies/2025/documents/20251012-giubileo-spiritualita-mariana.html

 

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida



27 October 2025
26 October 2025
19 October 2025
12 October 2025
9 October 2025
5 October 2025

Kona ba "Timor oan - Maromak oan"

    Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.

Create Your Own Website With Webador