HOMILIA IHA MISSA DOMINICAL BA DALA-XXIX, TEMPO BAIBAIN

Published on 19 October 2025 at 23:55

Misa no canonização ba Beato/a sira: Ignazio Choukrallah Maloyan; Peter To Rot; Vincenza Maria Poloni; Maria del Monte Carmelo Rendiles Martínez; Maria Troncatti; José Gregorio Hernández Cisneros; Bartolo Longo.

Praça S. Pedro, Domingo ba dala-XXIX, Tempo Baibain – 19.10.2025

Maun-alin no feton doben sira,

mahusuk be taka Evagelho ohin nian ne’e loke ita nia reflexão ida ne’e: «Wainhira Mane Maksoin fila fali mai, Nia sei hetan fiar iha rai ne’e?» (Lc 18,8). Mahusuk ida ne’e hatudu mai ita saida mak folin boot liu iha Maromak nia matan: mak fiar, katak vínculo domin entre Maromak ho ema. Ohin, ita iha sasin nain-hitu iha kedas ita nia oin, santo no santa foun sira, sira be halakan nafatin ahi fiar nian ho Maromak nia graça, eh bele dehan katak, sira sai duni ahi-oan nebé fo Cristo nia roman.

Wainhira fiar compara ho sasán material no cultural, científico no artístico sira, fiar mak sai boot nafatin la’os tanba atu hatún sira seluk, maibé tanba wainhira la iha fiar ita sei lakon sentido. Relação ho Maromak ne’e mak relação ida nebé iha importância boot liu, basá Nia cria buat hotu husi mamuk laran molok tempo hahú, no Nia soi buat hotu be sei remata tuir ida-idak nia tempo. Rai ida nebé la iha fiar ne’e sei ocupa husi oan hirak nebé moris la ho Aman, eh bele dehan, criatura sira nebé la iha salvação.

Tanba ne’e mak Jesus, Maromak Oan halo-An ba ema, husu kona ba fiar: saida mak sei acontece, wainhira fia ne’e lakon tiha iha mundo ne’e? lalehan no rai sei nafatin hanesan uluk, maibé sei la iha tan esperança iha ita nia fuan; ema hot-hotu nia liberdade sei lakon tanba mate; ita nia hakaran sira kona ba moris sei lakon leet de’it. Wainhira la iha fiar ba Maromak mak ita sei la iha esperança ba salvação. Tanba ne’e, Jesus nia mahusuk ne’e halo ita fuan la hakmatek, loos duni, maibé karik ita haluha tiha katak Jesus rasik mak dehan sai mahusuk ne’e. Maromak nia liafuan sira sai nafatin nu’udar Evangelho, katak haklaken ksolok salvação nian. Salvação ida ne’e nu’udar dom moris rohan-laek be ita simu husi Aman, liu husi Oan, ho kbi’it Espírito Santo nian.

Doben sira, ho razão ida ne’e duni mak Cristo ko’alia ba Nia discípulo sira kona ba «obrigação atu harohan beibeik, la ho kole» (Lc 18,1): hanesan ita la kole atu dada-iis, nune’e mos ita la kole atu harohan! Atu nune’e, dada-iis ne’e sustenta nafatin isin nia moris, oração sustenta nafatin klamar nia moris; nune’e, fiar ne’e hatudu liu husi oração no oração loloos ne’e moris husi fiar.

Jesus hatudu ligação ida ne’e mai ita liu husi aiknanoik ida: juiz ida be taka tilun ba feto-faluk ida nia pedido sira be nunca para, ho feto-falun ne’e nia persistência ikus mai lori juiz ne’e ba foti dalan ruma. Uluk-nanain, ho persistência ida nune’e hatudu mai ita exemplo kmo’ok ida kona ba esperança, liliu iha momento provação no tribulação. Maibé, husi perseverança feto-faluk nian no juiz nia hahalok, nebé ida-idak hala’o contra nia vontade, prepara hela mahusuk provocante ida husi Jesus: Maromak, Aman di’ak «sei la halo justiça ba ema di’ak sira, be halerik ba Nia kalan loron ne’e ka?» (Lc 18,7).

Mai ita husik atu liafuan hirak ne’e hela nafatin iha ita nia hanoin: Na’i Maromak husu mai ita karik ita sei fiar katak Maromak nu’udar juiz loloos ba ema hotu. Maromak Oan husu mai ita karik ita fiar katak Aman hakarak nafatin ita nia di’ak no ema hotu nia salvação. Ho ida ne’e, tentação rua nebé ita nia fiar bele hetan: ida uluk mak hetan kbi’it husi escândalo sala nian, lori ita ba hanoin katak Maromak la rona ema terus sira nia halerik no la hanoin ema inocente sira nia terus. Tentação ida seluk mak pretensão ida katak Maromak tem que halo tuir saida mak ita hakarak: ikus mai oração sai fali hanesan ordem ida ba Maromak, atu hanorin dalan oinsá sai justo no efetivo.

Jesus, nu’udar sasin perfeito husi confiança Oan nian, hasai ita husi tentação rua ne’e. Nia nu’udar inocente ida nebé durante Nia Terus, Nia reza nune’e: “Aman, halo tuir Ita hakaran ba” (cf. Lc 22,42). Liafuan hirak ne’e duni mak Mestre hanorin mai ita iha oração Ami Aman. Saida de’it mak acontece, Jesus confia Nia-An nu’udar Oan ida iha Aman; tanba ne’e, ita nu’udar maun-alin no feton iha Nia naran, mai ita dehan: «Na’i, Aman Santo, Maromak bele hotu no rohan-laek, ne’e ami kna’ar no ami nia maksoin, atu agradece nafatin Ita iha buat hotu, liu husi Jesus Cristo, Ita Oan doben» (Missal Romano, Oração Eucarística II, Prefácio).

Kreda nia oração fo hanoin nafatin ita katak Maromak halo justiça ba ema hotu, fo Nia moris ba ema hotu. Nune’e, wainhira ita halerik ba Nia: “Itaboot iha nebé?”, ita muda halerik ida ne’e sai harohan no ita reconhece katak Maromak iha duni fatin nebé ema inocente sira terus ba. Cristo nia Cruz hatudu Maromak nia justiça no Maromak nia justiça mak perdão: Nia haré buat aat (sala sira), foti rasik sala sira no halakon tiha. Wainhira terus no violência, ódio no funu sira hedi ita ba cruz, Cristo iha uluk nebá ona, iha ona Cruz tanba ita no ho ita.

La iha tanis ida nebé Maromak la consola, la iha mataben ida nebé dook husi Maromak futar-fuan. Maromak rona ita, hako’ak ita ho ita nia an tomak, atu bele muda ita sai hanesan Nia. Maibé, se mak la simu Maromak nia Laran-luak, nia mos sei la usa laran-luak ba ema seluk. Se mak la simu dame hanesan dom ida, nia sei la hatene mos atu fo dame.

Doben sira, ita compreende ona katak Jesus nia mahusuk sira nu’udar convite forte ida ba esperança no hahalok: Wainhira Mane Maksoin to’o mai, Nia sei hetan fiar iha Maromak nia providência? Fiar ida ne’e duni mak sustenta ita nia comitmento ba justiça, tanba ita fiar katak Maromak soi mundo ne’e ho domin, hasai ita husi fatalismo. Então, ita husu mai ita nia an: wainhira ita rona ema ruma be husu tulun iha dificuldade laran, ita sai duni sasin husi Aman nia domin, hanesan Cristo halo ona ba ema hotu? Nia nu’udar Ema haraik-An nebé bolu ukun-nain sira ba conversão, Ema justo nebé halo ita mos sai justo, hanesan santo foun sira ohin nian ne’e nia sasin: sira la’os herói, la’os mos campeão husi ema ruma nia ideal, maibé sira nu’udar mane no feto autêntico sira.

Jesus nia belun fiel hirak ne’e nu’udar mártir ba sira nia fiar, hanesan Bispo Ignazio Choukrallah Maloyan no catequista Pietro To Rot; nu’udar evangelizador no missionário, hanesan Irmã Maria Troncatti; nu’udar fundador carismático sira, hanesan Irmã Vincenza Maria Poloni no Irmã Carmen Rendiles Martinez; nu’udar benfeitor ba humanidade, ho fuan be nakonu ho devoção, hanesan Bartolo Longo no José Gregorio Hernández Cisneros. Hein katak sira nia harohan da’et bele tulun ita iha provação sira no sira nia exemplo bele inspira ita ba vocação comum santidade nian. Durante ita nia peregrinação ba to’o meta ida ne’e, mai ita harohan la ho kole, metin iha buat hirak be ita aprende no fiar makás (cf. 2Tm 3,14). Nune’e, fiar iha rai ne’e sustenta esperança lalehan nian.

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/homilies/2025/documents/20251019-canonizzazioni.html

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida



27 October 2025
26 October 2025
19 October 2025
12 October 2025
9 October 2025
5 October 2025

Kona ba "Timor oan - Maromak oan"

    Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.

Create Your Own Website With Webador