Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
III. Jesus nia Páscoa
10. Halakan fila-fali
“ita laran la manas […]?” (Lc 24,32)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 08.10.2025
Maun-alin no bin-feton doben sira, bom dia!
Ohin ha’u hakarak convida imi atu reflete kona ba aspeto ida be halo ita hakfodak iha Cristo nia Moris-hi’as: Nia haraik-An. Ita hanoin fila-fali ba buat hirak be haktuir iha Evangelho karik, ita sei consciente katak Maromak be moris-hi’as ne’e la halo buat hirak be espetacular atu obriga apóstolo sira atu fiar. Nia la apresenta-An ho anjo bar-barak be hale’u, la halo gesto hirak be sensacional, la ko’alia discurso solene sira atu fo sai segredo universo nian. Maibé, ho nonook Nia hakbesik-An, hanesan mos ema la’o-ain sira seluk, hanesan mos ema ida be hamlaha hodi husu atu fahe pão (cf. Lc 24,15.41).
Maria de Magdala hanoin katak Nia jardineiro ida (cf. Jo 20,15). Discípulo sira husi Emaús hanoin katak Nia nu’udar ema estrangeiro ida (cf. Lc 24,18). Pedro ho pescador sira seluk hanoin katak ema baibain ida mak liu (cf. Jo 21,4). Karik ita mos sei hein efeito especial ruma, sinal sira be hatudu kbi’it, prova sira nebé extraordinária. Maibé Na’i Maromak la buka ida ne’e: Nia prefere linguagem proximidade (hakbesik-an), normalidade, tur hamutuk iha mesa ida.
Belun sira, iha mensagem folin boot ida iha ne’e: Moris-hi’as ne’e la’os apresentação ida iha teatro, (maibé) nu’udar transformação iha nonook nia laran nebé hakonu sentido husi ema nia gesto sira hotu. Jesus be moris-hi’as han ikan rohan iha Nia apóstolo sira nia oin: ida ne’e la’os detalhe marginal, ida ne’e nu’udar confirmação ida katak ita nia isin, ita nia história, ita nia relação sira la’os buat laek ida atu soe tiha. Hirak ne’e hotu destinado hela ba moris nia plenitude. Moris-hi’as la significa sai tiha nu’udar espírito ida nebé la kleur sei lakon, maibé tama ba iha comunhão kle’an ho Maromak no maun-alin sira, iha humanidade ida nebé transfigura liu husi domin.
Iha Cristo nia Páscoa, buat hotu bele sai graça. To’o buat hirak nebé simples mos: han, serviço, hein, tau-matan ba uma, tulun belun ida. Moris-hi’as la hamenus moris husi tempo no esforço, maibé muda sentido husi (tempo no esforço) nia “sabor”. Gesto ida-idak ne’e halo ho gratidão no comunhão antecipa Maromak nia Reino.
Maibé, iha obstáculo ida nebé dala-barak taka-dalan mai ita atu reconhece Cristo nia presença iha moris loro-loron: mak hanoin ida dehan ksolok ne’e katak la iha kanek. Discípulo sira husi Emaús la’o ho triste tanba sira hein hela ending seluk ida, hein hela Messias ida nebé la conhece cruz. Maske sira rona tiha ona katak rate mamuk tiha ona, sira la consegue hamnasa. Maibé Jesus la’o kedas iha sira nia sorin, tulun sira ho paciência hodi compreende katak terus ne’e la’os katak Maromak husik hela ita (eh nega Nia promessa), maibé liu husi terus ne’e mak Maromak hatudu sasukat husi Nia domin (cf. Lc 24,13-27).
Wainhira ikus mai sira tur hamutuk ho Nia iha mesa hodi fahe pão, sira nia matan foin nakloke. Sira sente katak sira nia laran manas tiha ona, maske antes sira seidauk hatene (cf. Lc 24,28-32). Ida ne’e mak surpresa boot liu: wainhira descobre katak, iha ahi-kdesan lakon esperança no kolen nia okos, iha nafatin ahi-klák ida be lakan, hein hela atu hamoris fila-fali.
Belun sira, Cristo nia Moris-hi’as hanorin ita katak la iha história ida nebé mak nakonu ho desilusão eh ho sala, nebé la bele hetan kedas visita husi esperança. La iha monu ida nebé la bele kedas hamri’ik, la iha kalan ida nebé rohan-laek, la iha kanek ida nebé mak nakloke ba nafatin. Ita bele sente dook, la’o-lakon eh la so’i oinsá ba mos, sei la iha distância ida nebé mak bele hamate kbi’it domin Maromak nian nebé nunca falha.
Dala-ruma, ita hanoin katak Maromak visita ita ne’e iha de’it momento hirak nebé ita hanoin kona eh ahi espiritual nian lakan, wainhira ita sente ita bele, wainhira ita sente ordenado no naroman. Maibé, Cristo be Moris-hi’as hakbesik-An iha duni fatin hirak be nakukun: iha ita nia falhanço sira, iha ita nia relação folin-laek sira, iha ita nia serviço loro-loron sira be sente todan iha ita nia kbás, iha dúvida sira be halo ita neon-kraik. La iha buat ida be iha ita nia an nebé dook husi Maromak.
Ohin, Maromak be moris-hi’as hakbesik mai ita ida-idak nia sorin, iha duni momento nebé ita la’o iha ita nia dalan – iha serviço no compromisso, maibé mos iha terus no mesak – ho laran-maus rohan-laek Nia husu mai ita atu hamanas ita nia laran. Nia la impõe ho hakilar, la hakarak atu ita conhece kedas Nia. Ho paciência, Nia hein duni momento ida nebé ita nia matan sira sei nakloke atu haré Nia futar-oin nu’udar belun, nebé bele muda desilusão sai hein ho fiar-an, muda tristeza sai gratidão, muda resignação ba esperança.
Ida be Moris-hi’as hakarak de’it atu hatudu Nia presença, sai nu’udar ita nia belun iha dalan no halakan iha ita nia an certeza ida katak Nia moris ne’e kbi’it makás liu mate sira. Então, mai ita husu graça atu reconhece Nia presença haraik-An no discreta, atu keta pretende moris ida nebé la ho provação sira, atu descobre katak terus hotu ne’e, wainhira domin horik ba, mak sei sai fatin comunhão nian.
Nune’e, hanesan mos discípulo sira husi Emaús, ita mos fila ba uma ho laran manas ho ksolok. Ksolok ida be simples, nebé la halakon kanek sira, maibé haroman kanek sira. Ksolok ida be moris husi certeza ida katak Maromak moris no la’o iha ita nia sorin, no oferece nafatin mai ita possibilidade atu hahú fila-fali.
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20251008-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
AUDIÊNCIA GERAL - Catequese (Aniversário Nostra Aetate)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 29.10.2025
AUDIÊNCIA GERAL (22.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (15.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (08.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (01.10.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (24.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments