Catequese husi Amu Papa Leão XIV
1. Catequese
Hein ne’e katak ke’e
Imperatriz Helena
Praça S. Pedro – Sábado, 6 setembro 2025
Maun-alin no bin-feton doben sira, bom dia!
Bem-vindo ba imi hotu, peregrino sira, be mia iha Roma husi fatin oioin. Iha cidade ida ne’e, be rico ho história, bele haboot ita nia fiar, iha caridade no iha esperança.
Ha’u hakarak hahú ho memória ida: ki’ik kedas, wainhira tau liman ba rai (halimar ke’e rai) ne’e hanesan buat ksolok especial ida. Ita hanoin nafatin, dalaruma ita sei haré nafatin: di’ak mai ita atu haré labarik sira halimar! Ke’e rai, harahun buat toos sira be iha mundo hodi bele haré saida mak iha okos…
Ida be Jesus haktuir iha aiknanoik rikusoin to’os nian (cfr Mt 13,44) la’os ona nu’udar labarik sira nia jogo, maibé ksolok husi surpresa ne’e hanesan de’it. Jesus dehan mai ita: Maromak nia Reino ne’e nune’e. Tuir loloos: nune’e mak bele hetan Maromak nia Reino. Esperança sei moris fila-fali wainhira ita ke’e no harahun realidade nia kulit, ita la’o ba to’o superfície nia okos.
Ohin ha’u hakarak hanoin fila-fali hamutuk ho imi katak, wainhira Jesus nia discípulo sira hetan tiha liberdade atu moris nu’udar cristão iha fatin público, sira hahú ke’e, liliu iha fatin sira be Jesus terus ba, mate no moris-hi’as. Tradição oriental no ocidental hanoin kona Flávia Júlia Helena, Imperador Constantino nia inan, nu’udar ema importante iha assunto ida ne’e. Inan-feton ida nebé buka. Inan-feton ida nebé ke’e. Rikusoin ida be hamoris esperança loloos ne’e mak Jesus nia moris: ita precisa la’o tuir fali Nia ain-fatin sira.
Nu’udar imperatriz nia bele halo buat seluk barak! Fatin nobre barak nebé nia bele prefere do que ba dalan-ninin sira iha Jerusalém. Prazer no honra hodi moris iha palácio ne’e barak los. Ita mos hanesan, belun sira, bele descança hakmatek iha ita nia fatin kbi’it no rikusoin nian, boot no ki’ik, nebé fo segurança mai ita. Nune’e ita lakon tiha ksolok nebé ita iha kedas ona wainhira ita sei ki’ik, hakaran ida atu ke’e no inventa nebé hafoun loron ba loron. “Inventa” – imi hatene – iha lian latin dehan katak “hetan”. “Invenção” boot Helena nian mak wainhira descobre Santa Cruz. Ida ne’e mak rikusoin haksumik-an nebé halo ita la hanoin hetan tan buat seluk! Jesus nia Cruz ne’e nu’udar descobrimento boot liu hotu iha moris, folin ida nebé boot liu folin hotu.
Helena bele comprende ida ne’e, dalaruma, tanba nia lori rasik hela nia cruz durante tempo naruk. Nia la moris iha palácio: ema dehan katak nia nu’u hospedeira (hein fatin acomodação sira) nebé simples, nebé ikus mai imperador Costâncio laran-monu ba. Imperador kaben ho nia, maibé ho razão ukun nian, imperador la hanoin barak atu husik nia, nune’e hafahe nia ho nia oan Constantino tinan barak nia laran. Wainhira Constantino sai Imperador, Constantino rasik mos halo laran-moras no delusão barak, maibé Helena nafatin sai nia-an loloos: inan-feton nebé sempre buka. Nia decide atu sai sarani no halo beibeik caridade, nia nunca haluha ema haraik-an sira basá nia mos mai husi nebá.
Belun sira, atu muda mundo ohin loron mos precisa dignidade no fidelidade boot ba consciência: lori ita hakbesik ba rikusoin, hanesan to’os-nain ida nia serviço. Atu kuda ita nia fuan rasik ne’e precisa hakás-an. Ida ne’e mak serviço boot liu hotu. Maibé liu husi ke’e mak bele hetan ita nia an rasik, haraik-an mak ita bele hakbesik liu tan ba Maromak ida nebé husik Nia-An atu sai hanesan ita. Nia Cruz ne’e iha hela ita nia rai okos.
Ita bele la’o ho orgulho, la consciente hodi sama hela rikusoin be iha ita ain-okos. Karik ita sai hanesan labarik sira, ita sei conhece Reino seluk ida, kbi’it seluk ida. Maromak sempre iha ita nia okos, atu hi’it sa’e ita ba leten.
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20250906-udienza-giubilare.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
[TETUN] AUDIÊNCIA JUBILAR (06.09.2025)
Catequese husi Amu Papa Leão XIV
[TETUN] JUBILEU FOINSA’E SIRA NIAN – VIGÍLIA HO SANTO PADRE
DIÁLOGO ENTRE AMU PAPA LEÃO HO FOINSA’E SIRA
[TETUN] AMU PAPA NIA DISCURSO BA NA'ILULIK SIRA (Iha Jubileu Na'ilulik sira nian)
SANTO PADRE NIA DISCURSO BA PARTICIPANTE SIRA IHA ENCONTRO INTERNACIONAL ‘NA’ILULIK HAKSOLOK - «HA’U BOLU IMI BELUN» (JO. 15,15)’, NEBÉ ORGANIZA HUSI DICASTÉRIO BA NA’ILULIK SIRA
[TETUN] SANTO PADRE NIA DISCURSO BA BISPO SIRA - (Iha ocasião Jubileu Bispo sira nian)
SANTO PADRE NIA DISCURSO BA BISPO SIRA
[TETUN] AMU PAPA NIA AUDIÊNCIA HO SEMINARISTA SIRA
AMU PAPA NIA MEDITAÇÃO BA SEMINARISTA SIRA
[TETUN] AUDIÊNCIA JUBILAR – CATEQUESE HUSI AMU PAPA LEÃO XIV
AUDIÊNCIA JUBILAR
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments