[TETUN] AMU PAPA NIA AUDIÊNCIA HO SEMINARISTA SIRA

Published on 24 June 2025 at 21:13

AMU PAPA NIA MEDITAÇÃO BA SEMINARISTA SIRA

(Iha ocasião Jubileu Seminarista sira nian)

 Basílica S. Pedro – Terça-Feira, 24.06.2025

Obrigado ba hot-hotu!

Hodi Padre, hodi Filho no Espírito Santo, sira naran.

Dame horik ho imi!

Eminência sira, excelência sira, formador sira no liliu ba imi seminarista sira hotu; bom dia ba imi hotu!

     Ha’u haksolok tebes hodi hasoru imi no agradece ba hot-hotu, seminarista sira no formador sira, ba imi nia presença calorosa ne’e. Uluk-nanain, obrigado ba imi nia ksolok no entusiasmo. Obrigado tanba ho imi nia energia imi bele halakan nafatin ahi esperança nian iha Igreja nia moris!

     Ohin imi la’os de’it nu’udar peregrino, maibé mos nu’udar sasin esperança nian: sasin mai ha’u no ba ema hot-hotu, basá imi husik imi-an hodi hatán ba vocação sacerdotal iha tempo ida nebé la fácil. Imi hatán tiha ona ba Na’i nia bolu atu sai anunciador laran-kmaus no forte ba Liafuan nebé Salva, sai atan ba Igreja nebé nakloke no Igreja nebé missionária.

     Obrigado tanba imi simu ho aten-brani Maromak nia convite atu tuir Nia, atu sai Nia discípulo, atu tama iha Seminário. Precisa iha aten-brani no labele tauk.

     Imi hatán “Sim” ho haraik-an no aten-brani ba Cristo nebé bolu; no imi nia “Ha’u mak ne’e”, nebé hatán ba Nia, naktubun liu husi Igreja nia moris no husik imi an atu acompanha liu husi dalan necessário discernimento no formação nian.

     Imi hatene katak, Jesus bolu imi uluk-nanain atu moris experiência amizade ho Nia no ho imi nia belun sira (cfr. Mc. 3,13); experiência ida nebé destinada atu naktubun ba nafatin, to’o liu tiha Ordenação, experiência ida ne'e envolve aspecto hot-hotu moris nian. La iha buat ida iha imi nia an nebé soe leet de’it, maibé buat hot-hotu precisa assume no transfigura hanesan ho lógica trigo-musan nian, ikus mai bele sai ema no na’ilulik nebé haksolok, sai “ponte” no la’os obstáculo ba Cristo ho ema hotu nebé hakbesik ba imi. Nia mak tenke sai boot no ita sai ki’ik, atu nune’e ita bele sai bibi-atan tuir Nia Fuan hakarak[1].

     Ko’alia kona ba Jesus nia Futar-Fuan, oinsá mak ita bele haluha Encíclica Dilexit Nos nebé amado Papa Francisco husik hela mai ita?[2] Iha duni tempo ida nebé imi frequenta hela ne’e, katak formação no discernimento, importante tebes atu hateke ba ida nebé iha centro, ida nebé sai “motor” ba imi nia dalan hot-hotu: Fuan! Seminário, atu ho modalidade saida de’it, tenke sai nu’udar escola domin nian. Liliu ohin loron, contexto social no cultural nebé sai tiha nu’udar fatin conflito no narcisismo, ita precisa aprende atu hadomi no halo hanesan Jesus[3].

     Nu’udar Jesus hadomi tiha ona ita liu husi fuan ema nian[4], nune’e Nia bolu imi atu hadomi fali liu husi Cristo nia Fuan! Hadomi ho Jesus nia Fuan. Maibé atu aprende arte ida ne’e precisa atu serviço makás iha ida-idak nia fuan-laran (interioridade); fatin nebé ita bele rona Maromak nia lian no fatin nebé ita foti decisão importante sira; maibé mos nu’udar fatin ba tensão no luta sira (cfr. Mc. 7,14-23), atu bele converte hodi nune’e imi nia an tomak bele sai morin Evangelho nian. Tanba ne’e, serviço dahuluk liu mak tenke halo iha interioridade. Hanoin didi’ak Santo Agostinho nia convite atu fila ba fuan, basá iha nebá mak ita bele hasoru Maromak nia ain-fatin. Tama fila-fali ba fuan ne’e bele halo ita ta’uk, basá iha mos kanek sira iha nebá. Imi keta tauk atu cura kanek hirak ne’e, husik atu ema seluk tulun imi, basá husi kanek hirak ne’e duni mak bele hamoris capacidade atu hakbesik ba ema hirak be terus. Vida interior ne’e mak la iha katak vida espiritual mos sei la iha, basá Maromak ko’alia mai ita iha duni nebá, iha fuan. Maromak ko’alia mai ita liu husi fuan, ita tenke hatene atu rona. Serviço interior ida ne’e inclui mos exercício hodi aprende atu reconhece fuan nia movimento: la’os de’it emoção la folin hirak ne’e mak sai nu’udar jovem sira nia carácter, maibé liliu imi nia sentimento, nebé tulun imi atu descobre imi nia direção moris nian. Imi aprende atu conhece imi nia fuan karik, imi sei sai autêntico (asli) no la precisa atu usa máscara. No oração mak dalan privilegiado ida nebé lori ita ba ita nia interioridade: iha época ida nebé ita hiperconectado (conexão husi internet nebé demasiado), atu koko silêncio no solidão ne’e difícil los. Sem encontro ho Nia, ita sei la bele conhece didi’ak ita nia-an rasik.

     Ha’u convida imi atu harohan bebeik ba Espírito Santo, atu bele forma fuan ida nebé hatene rona, fuan ida nebé bele reconhece Maromak nia presença, no rona mos natureza no arte nia lian, poesia, literatura[5] no música, no mos ciência humana sira[6]. Iha estudo teológico nebé rigoroso, imi hatene rona mos ho kakutak no fuan nakloke, cultura nia lian sira, desafio actual sira husi Inteligência Artificial no mos husi média social sira[7]. Liliu hanesan saida mak Jesus halo, atu imi hatene rona ema ki’ik lian-laek sira nia hakilar, ema kiak sira no oprimido sira, no ema barak nian, liliu jovem hirak be buka hela sentido ba sira nia moris.

     Imi tau-matan didi’ak ba imi nia fuan karik, liu husi momento silêncio loro-loron nian, meditação no harohan, imi sei aprende mos arte discernimento nian. Ida ne’e mos serviço importante ida: aprende atu discerne. Wainhira ita sei jovem, iha ita nia laran ne’e hakarak buat barak tebes, mehi no ambição oioin. Fuan ne’e sempre nakonu no dalaruma ita sente confusão. Maibé liu husi modelo Virgem Maria nian, ita nia interioridade tenke iha capacidade atu rai-didi’ak no medita. Iha capacidade atu synballein – hanesan evangelista Lucas hakerek (2,19.51): tau hamutuk fragmento sira[8]. Haré ba imi nia an liu husi superficialidade, no tau hamutuk fragmento moris nian sira iha oração no iha meditação, husu ba imi nia an: ida be agora ha’u moris hela dadauk ne’e hanorin saida mai ha’u? dehan saida mai ha’u nia dalan? Na’i lori ha’u ba nebé?

     Belun sira, halo imi nia fuan kmaus no haraik-an hanesan Jesus (Cfr. Mt. 11,29). Liu husi exemplo apóstolo Paulo nian (cfr. Fil 2,5), imi bele hetan mos Cristo nia sentimento sira, atu bele naktubun iha maturidade humana, liliu iha afetiva no relacional. Durante formação iha Seminário, focus liliu ba maturidade humana, hadook-an husi fingimento no hipocrisia ne’e importante no necessário los. Hateke ba Jesus, precisa aprende atu fo naran no lian ba mos tristeza sira, ba tauk sira, terus sira, hirus sira, lori buat hotu ba iha relação ho Maromak. Crise, limite no fragilidade sira labele atu subar, maibé haré sira nu’udar ocasião graça nian no nu’udar experiência pascal.

     Iha mundo ida nebé ema lakon sentido gratidão no hamrook ba poder, mundo ida nebé dalabarak lógica la simu malu nian mak manán, imi hetan bolu atu sai sasin kona ba Cristo nia gratidão no gratuidade, exultação no ksolok, Nia Futar-Fuan be laran-kmaus no laran-luak. Atu hala’o hahalok be hatene simu no hakbesik-an nian, hahalok serví ho laran-moos desinteressado, husik Espírito atu tun ba imi molok hakat ba ordenação.

     Cristo nia Futar-Fuan ne’e hamoris liu husi laran-luak nebé boot: nu’udar humanidade nia Samaritano Di’ak no dehan mai ita: “ba! no halo mos nune’e!” (Lc. 10,37). Compaixão ida ne’e mak dudu Nia atu fahe pão Liafuan no partilha nian ho ema barak (cfr. Mc. 6,30-44), Nia hatudu antes tiha gesto sira nebé sei mosu iha Cenáculo no Cruz, wainhira atu haraik aihán, dehan mai ita: “Imi rasik mak fo aihán ba sira” (Mc. 6,37), bele dehan mos katak, halo imi nia moris nu’udar presente domin nian.

     Seminarista doben sira, Igreja Inan nia matenek, nebé hetan liu husi Espírito Santo, husi tempo ba tempo buka nafatin dalan adequado ba formação ministro ordenado sira nian, tuir exigência fatin ida-idak nian. Iha empenho ida ne’e, imi nia kna’ar mak saida? Mak keta buka dalan fácil de’it, keta halo ksolok imi-an superficial de’it, atu keta hatene simu de’it, maibé hadomi vida sacerdotal ne’e, moris iha presente ne’e no hateke ba futuro ho fuan ida nebé profético. Ha’u hein katak ita nia encontro ida ne’e bele tulun imi ida-idak hodi halo kle’an diálogo pessoal ho Na’i Maromak, no husu Nia atu halo hanesan liu tan sentimento Cristo nian, sentimento husi Nia Futar-Fuan. Fuan ida be tuku nafatin ba imi no ba humanidade hotu.

Boa caminhada! Ha’u acompanha imi ho ha’u nia bênção.

     Seminarista doben sira,

     ha’u haksolok bele hamutuk ho imi dadér ida ne’e, iha ocasião imi nia Jubileu, hamutuk ho na’ilulik sira nebé acompanha imi iha dalan formação nian. Imi mai husi Igreja oioin iha mundo no imi iha experiência moris nebé la hanesan, maibé iha Na’i ita hotu forma isin ida de’it. Basá imi hotu hetan bolu ba esperança ida de’it, mak imi nia vocação (cfr. Ef. 4,4). Ohin, iha apóstolo Pedro nia rate ne’e hamutuk ho ha’u, nia Sucessor, hafoun fali imi nia fiar Baptismo nian ba. Atu (oração) Credo ida ne’e bele sai abut ba imi nia “Ha’u mak ne’e”, nebé ho ksolok imi sei dehan iha loron ordenação sacerdotal nian. Maromak, be hahú ona Nia obra iha imi, bele lori to’o rohan.

 

[Reza hamutuk oração 'Credo' no bênção husi Santo Padre]

 

[1] Cfr. S. João Paulo II, Exortação Apostólica Pastore Dabo Vobis (25 março de 1992), 43.

[2] Carta Encíclica Dilexit Nos, sobre amor humano e divino do Coração de Jesus Cristo (24 outubro de 2024).

[3] Cfr. Ibid., 17.

[4] Concílico Ecuménico Vaticano II, Constituição Pastoral Gaudium et spes, 22.

[5] Cfr. Francisco, Carta sobre o Papel da Literatura na Educação, 17 julho de 2024.

[6] Concílio Ecuménico Vaticano II, Constituição Pastoral Gaudium et Spes, 62.

[7] Congregação para o Clero, Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis, O dom da vocação presbiterial (8 dezembro de 2016), 97.

[8] Cfr. Francisco, Carta Encíclica Dilexit Nos, sobre amor humano e divino do Coração de Jesus Cristo (24 outubro de 2024), 19.

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/speeches/2025/june/documents/20250624-giubileo-seminaristi.html

 

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida


Kona ba "Timor oan - maromak oan"

      Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian.

     Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.