[TETUN] HOMILIA IHA DOMINGO BA DALA-XX, TEMPO COMUM

Published on 17 August 2025 at 21:12

Santo Padre Leão XIV nia homilia iha missa dominical, Domingo ba dala-XX, Tempo Comum

Santuário Santa Maria della Rotonda (Albano) – Domingo, 17.08.2025

      Maun-alin no bin-feton doben sira, ksolok ida mai ita bele halibur hamutuk hodi celebra Eucaristia dominical ida ne’e, nebé haraik ksolok be kle’an liu tan mai ita. Karik ohin, ita simu dom ida hodi hamutuk iha ne’e, hateke ba malu nu’udar maun-alin no feton, ne’e katak dom nebé boot liu tan mak hamutuk ho Na’i ita sei manán mate (nia ukun). Jesus manán ona mate – domingo ne’e nu’udar Nia loron, loron Moris-hi’as nian – ita hahú ona atu manán mate hamutuk ho Nia. Katak: ita ida-idak mai iha Igreja ho kolen no ta’uk ruma – dalaruma ki’ik, dalaruma mos boot – no derrepente ita sente katak ita la mesak, ita hamutuk hela no simu Jesus nia Liafuan no Futar-Isin. Ho ida ne’e mak ita nia fuan simu moris ida nebé hakat liu hotu mate nia kbi’it. Ida ne’e mak Espírito Santo, Espírito husi Moris-hi’as nian, nebé serviço entre ita no iha ita nia an ho nonook, husi domingo ida ba domingo seluk, husi loron ida ba loron seluk.

      Ita hamutuk hela iha santuário antigo ida nebé nia parede sira hako’ak metin ita. (Santuário ne’e) hanaran “Rotonda” ho nia forma kabuar, hanesan mos ho Praça S. Pedro no Igreja tuan no foun balu, halo ita sente hamutuk hela iha Maromak nia ko’us. Iha Igreja nia liur sira, hanesan mos realidade ema ida-idak nian, halo ita sente nakonu ho todan oioin. Maibé Igreja nia realidade divina hatudu duni katak, wainhira ita hakat  tama iha nia odamatan mak nia sei simu ita ho di’ak. Então ita nia moris-kiak, vulnerabilidade, no liliu ita nia fraqueza sira nebé halo ema la simu eh julga ita – to’o dalaruma ita rasik mos la simu no julga ita nia an – hirak ne’e hotu Maromak simu ho Nia kbi’it kmo’ok, ho domin ida nebé la iha rohan, incondicional. Maria, Jesus nia Inan, sai hanesan sinal antecipação Maromak nia maternidade mai ita. Iha nia mak ita sai nu’udar Igreja inan, nebé hahoris no hatutan la’os ho virtude kbi’it mundo ne’e nian, maibé ho virtude caridade nian.

      Dalaruma ita bele hakfodak uitoan ho liafuan hirak be Jesus dehan iha Evangelho be ita foin rona ne’e. Ita buka hela dame, maibé ita rona fali: “Imi hanoin katak ha’u atu lori dame mai Mundo? Lae, ha’u dehan ba imi, maibé Ha’u lori divisão” (Lc 12,51). No ita mos bele hatán dehan: “maibé oinsá, Na’i? Itaboot hotu ka? Ami hasoru divisão barak los ona. La’os Itaboot mak dehan hela iha han-kalan ba dala-ikus: «Ha’u husik hela dame ba imi, Ha’u fo ba imi Ha’u damen»?”. No Jesus bele hatán mai ita: “Loos duni! Ha’u duni. Maibé imi hanoin ba katak iha kalan nebá, Ha’u nia kalan-ikus, Ha’u ko’alia claro tiha ona kona ba propósito dame nian ne’e: la’os dame ida nebé mundo fo ne’e, maibé Ha’u mak fo. Keta neon-nakraik no ta’uk” (Jo 14,27).

      Belun doben sira, mundo ida ne’e hatoman ona ita atu confunde dame ho comodidade (comfort) no buat di’ak ho tranquilidade (hakmatek). Tanba ne’e, atu Na’i nia dame eh Maromak nia Shalom bele mai to’o ita, Jesus precisa dehan mai ita: “Ha’u mai atu soe ahi iha rai ne’e; no Ha’u hakarak atu ahi ne’e lakan!” (Lc 12,49). Hanesan Evangelho haktuir, dalaruma ita nia família rasik no ita nia belun sira mos sei fahe-malu kona ba ne’e. No sei iha ema ruma nebé recomenda mai ita atu la bele foti risco, hodi salva de’it ita nia an rasik, atu nune’e bele moris hakmatek no ema seluk la merece atu ita hadomi. Iha sorin seluk, Jesus fali hamout-An ho aten-brani iha ita nia humanidade. Nia ko’alia kona ba “batismo” (v. 50): batismo cruz nian, hamout-an totali ha risco sira ho domin mak bele foti. No wainhira ita comunga, ita simu duni Nia dom aten-brani ida ne’e. Missa ne’e atu fo han decisão ida ne’e. Decisão ida katak, ita sei la moris ba ita nia an de’it, atu lori ahi ba mundo. La’os ahi funu nian, la’os mos liafuan sira be atu sunu ema seluk. Hirak ne’e lae! Maibé ahi domin nian, nebé hakru’uk atu serví, nebé lori cuidado hasoru indiferença, lori laran-kma’us hasoru foti-an; ahi bondade nian, nebé la folin hanesan ho ahi arma nian, maibé hafoun mundo ne’e gratuitamente. Ida ne’e bele lori mos incompreensão, hasara no bele mos perseguição, maibé sei la iha dame nebé boot liu ida nebé existe ahi iha nia an.

      Tanba ne’e, ohin hamutuk ho imi nia Bispo Vincenzo, ha’u hakarak agradece imi hot-hotu be iha diocese Albano ne’e, atu imi bele lori nafatin ahi caridade nian. No ha’u hakarak husu ba imi atu labele halo diferença entre ema nebé tulun no ema be simu tulun, entre ema be fo no ema be simu, entre hirak be mosu mai nu’udar kiak no hirak be sente hanesan oferece sira nia tempo, competência no tulun. Ita hotu nu’udar Na’i nia Kreda, Kreda ema kiak sira nian, ema hotu sente folin, hot-hotu sai nu’udar sujeito, ida-idak sai nu’udar mensageiro Maromak nia futar Liafuan. Ema ida-idak sai nu’udar dom ba ema seluk. Mai ita harahun muro sira (be halo ita sente diferente). Ha’u agradece ba hirak be serviço iha comunidade sarani nian hodi facilita encontro entre ema oioin husi sira nia origem, situação económica, psíquica, afetiva: wainhira ita hamutuk, wainhira ita transforma sai Isin ida de’it, iha nebé ema sira be ki’ik bele participa ho dignidade tomak, iha nebá mak ita sai Cristo nia Isin, Maromak nia Kreda. Ida ne’e bele acontece wainhira ahi be Jesus lori ne’e sunu hotu preconceito sira, ta’uk no laran-taridu sira be husik hela ema kiak no ki’ik sira iha liur durante sira nia moris tomak. Keta husik Maromak iha ita nia Igreja liur sira, iha ita nia uma liur no ita nia moris. Maibé, iha ita nia kiak ne’e, husik Nia tama atu nune’e ita bele hadame malu ho ita nia pobreza, ida nebé ita ta’uk no nega wainhira ita buka hakmatek no segurança ho dalan oioin.

      Virgem Maria harohan mai ita, nia be rona husi katuas Simeão katak nia Oan Jesus nu’udar “Sinal Contradição” (Lc 2,34). Hein katak ita nia hanoin fuan nian sira bele fo sai, no ahi Espírito Santo nian bele muda hanoin hirak ne’e husi fuan fatuk ba fuan isin nian.

      Santa Maria della Rotonda, harohan mai ami!

 

Texto original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/homilies/2025/documents/20250817-omelia-albano.html

 

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida




Kona ba "Timor oan - Maromak oan"

    Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian.

Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.