Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
III. Jesus nia Páscoa
5. Hedi ba Cruz. “Ha’u hamrook” (Jo 19,28)
Praça S. Pedro – Quarta-Feira, 03.09.2025
Maun-alin no bin-feton doben sira,
iha centro ba narração paixão (Cristo nian), iha momento ida nebé naroman liu no mos nakukun liu iha Jesus nia moris, João nia Evangelho fo liafuan rua mai ita hodi taka mistério boot ne’e: «Ha’u hamrook» (19,28), hafoin: «buat hotu tuir loos ona» (19,30). Liafuan ikus sira, maibé lori ba to’o moris tomak, nebé hatudu sentido husi Maromak Oan nia existência tomak. Iha Cruz, Jesus la mosu hanesan herói manán-nain ida, maibé hanesan ema ida be tane-liman ba domin. La haklaken, la condena, la defende Nia-An. Nia husu ho haraik-an, buat nebé Nia sei la simu ho dalan saida de’it.
Jesus be hedi ba Cruz nia hamrook ne’e la’os de’it necessidade fisiológica ba isin ida nebé hetan castigo. Maibé mos, liliu, nu’udar expressão husi hakaran nebé kle’an: domin, relação, comunhão. Ida ne’e nu’udar hakilar lian-laek husi Maromak nebé, hakarak fahe buat hotu liu husi ema nia condição, ikus mai hakat liu tan hamrook ida ne’e. Maromak ida be la moe atu tane-liman ba bee-hemu, basá husi gesto ida ne’e atu dehan mai ita katak, domin ne’e atu sai loloos, precisa aprende mos atu husu no la’os fo de’it.
Jesus dehan, Ha’u hamrook, nune’e hatudu mos nia humanidade hanesan ita nian. La iha ema ida mak sente natoon ba nia an de’it. Ema ida la so’i nia an mesak de’it. Moris ne’e “hala’o loloos” la’os wainhira ita forte, maibé wainhira ita aprende atu simu. Iha momento nebá kedas, hafoin simu tiha esponja husi liman estranho ida, nebé kahur tua-siin, Jesus dehan: Buat hotu tuir loos ona. Domin precisa atu completa, ho ida ne’e duni mak lori buat hotu ba to’o rohan.
Paradoxo cristão nian mak ida ne’e: Maromak so’i (ema) la’os husi halo, maibé husik atu ema halo (saida de’it ba Nia). Nia la manán buat aat ho kbi’it, maibé simu fraqueza husi domin nian to’o rohan. Iha Cruz, Jesus hanorin ita katak ema sei la determina liu husi poder, maibé liu husi nakloke-an hodi confia iha ema seluk, maske hasoru inimigo sira. Salvação la’os hela iha autonomia, maibé hela iha reconhece ho haraik-an ita nia necessidade rasik no hatene dehan sai ho livre.
Realização husi ita nia humanidade iha Maromak nia plano ne’e la’os hahalok força nian, maibé nu’udar gesto confiança nian. Jesus la so’i liu husi gesto espetacular, maibé Nia husu buat ida nebé ema mesak sei la bele hetan. Iha ne’e mak loke odamatan ba esperança nebé loloos: karik Maromak Oan hili atu la natoon ba Nia-An rasik, ne’e katak ita nia hamrook – ba domin, ba sentido, ba justiça – la sai nu’udar sinal folin-laek nian, maibé sai sinal husi lialoos.
Lialoos ida ne’e, haré hanesan simples hela, maibé difícil atu simu. Ita moris iha tempo ida nebé fo folin liu ba autossuficiência (sente natoon ba an de’it), ba eficiência, ba prestação. Maibé, Evangelho hatudu mai ita katak sasukat husi ita nia humanidade ne’e la’os simu husi buat nebé ita manán, maibé husi capacidade atu husik ita nia an hodi simu domin, liu tan ne’e, hodi simu tulun.
Jesus so’i ita no hatudu mai ita katak, husu ne’e la significa folin-laek, maibé libertador. Husu ne’e nu’udar dalan atu sai husi sala nia subar-an, atu tama iha espaço comunhão nian. Husi uluk kedas, sala ne’e hamosu moe. Maibé perdão loloos, moris wainhira ita bele haré ba ita nia necessidade no la ta’uk atu ema rejeita ita.
Jesus nia hamrook iha cruz ne’e sai mos ita nia hamrook. Nu’udar halerik husi humanidade be kanek, nebé buka nafatin bee moris. No hamrook ida ne’e la hadook ita husi Maromak, maibé halo ita hamutuk ho Nia. Ita iha aten-brani atu reconhece hamrook ne’e karik, ita bele descobre mos ita nia fragilidade ne’e nu’udar ponte atu ba to’o lalehan. Liu husi husu – la’os husi buat nebé iha – mak odamatan liberdade nian nakloke tanba ita la finge ona atu sente natoon ba ita nia an rasik.
Iha fraternidade, moris simples, arte atu husu la ho moe no fo la sura, haksumik hela ksolok ida nebé mundo la conhece. Ksolok ida nebé fo fila mai ita lialoos original husi ita nia an: ita nu’udar criatura nebé (Maromak) cria atu fo no simu domin.
Maun-alin no bin-feton doben sira, iha Cristo nia hamrook ita bele reconhece ita nia hamrook hotu. No aprende katak la iha buat ida nebé humano liu, la iha buat ida divino liu, ida nebé bele dehan: ha’u precisa. Mai ita keta ta’uk atu husu, liliu wainhira ita sente katak ita la so’i atu simu. Keta moe atu lolo liman. Iha nebá mak hatudu gesto
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20250903-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (17.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (10.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (03.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (27.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (20.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (13.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (06.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (30.07.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (25.06.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (11.06.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments