[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (27.08.2025)

Published on 27 August 2025 at 22:03

Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)

III. Jesus nia Páscoa

4. Entrega. “Imi buka se?” (Jo 18,4)

 

Aula Paulo VI – Quarta-Feira, 27.08.2025

     Maun-alin no bin-feton doben sira,

ohin ita sei medita kona ba acontecimento ida nebé sai hanesan início husi Jesus nia terus: wainhira ema kaer Jesus iha to’os ai-oliveira laran. Evangelista João, ho kle’an hanesan baibain, nia la apresenta Jesus nebé ta’uk, nebé halai eh subar. Maibé, hatudu mai ita (Jesus ida nebé) hanesan ema livre, nebé hakbesik no ko’alia, nakloke hodi hasoru momento ida nebé bele hatudu loloos domin nia roman be boot.

     «Jesus hatene tiha ona saida mak sei acontece ba Nia, nune’e Nia hakbesik no dehan ba sira: “Imi buka se?”» (Jo 18,4). Jesus hatene! Maibé Nia decide atu la hakiduk. Entrega-An. La’os tanba kbi’it-laek, maibé tanba domin. Domin nebé nakonu tebes, boot teb-tebes, nebé la iha fatin ba rejeição. Ema la kaer Jesus, Nia mak husik Nia-An ba ema atu kaer. Nia la’os vítima husi detenção, maibé nu’udar autor husi dom ida. Iha gesto ida ne’e, iha mos esperança ba salvação ita nia humanidade nian: atu hatene katak, iha momento nakukun liu mos ita bele sai livre atu hadomi to’o rohan.

     Wainhira Jesus hatán “Ha’u duni”, soldado sira monu ba rai. Ida ne’e nu’udar parte ida nebé misteriosa, tanba iha revelação bíblica, liafuan ida ne’e mak expressa Maromak nia futar-naran rasik: “Ha’u duni” (Ha’u mak Ha’u). Jesus hatudu katak, Maromak nia presença hatudu-an iha duni momento ida nebé humanidade hasoru hela injustiça, ta’uk no mesak. Iha nebá duni mak roman loloos hatudu nia an, la ta’uk atu domina husi nakukun nia ukun.

     Iha kalan-boot, wainhira buat hotu sente hanesan atu lakon, Jesus hatudu katak esperança sarani nian ne’e la’os hakiduk, maibé decisão. Atitude ida ne’e hanesan resultado husi harohan be kle’an, nebé ita la husu ba Maromak atu hadook tiha husi terus, maibé atu haraik kbi’it mai ita hodi metin nafatin iha domin, consciente katak ema ida sei la hasai moris be hasa’e ho livre ba domin.

     «Imi buka Ha’u karik, husi sira ne’e ba ona» (Jo 18,8). Iha momento nebé ema dadur Nia, Jesus la preocupa atu salva Nia-An: Nia hakarak de’it atu Nia beluk sira bele la’o livre. Ida ne’e hatudu katak sacrifício ne’e nu’udar hahalok domin nebé loos. Jesus husik Nia-An atu ema kaer no dadur Nia atu bele Nia discípulo sira bele sai livre.

     Jesus hala’o moris loro-loron hanesan preparação atu simu duni momento dramático no kle’an ida ne’e. Tanba ne’e, wainhira momento ne’e to’o mai, Nia iha ona kbi’it atu la buka tan dalan atu sai. Nia Futar-Fuan hatene di’ak katak lakon moris tanba domin ne’e la’os nu’udar falhanço ida, maibé iha kbi’it atu fo moris ida nebé misteriosa. Hanesan trigo musan nebé precisa monu ba rai, la hela leet de’it, maibé mate atu nune’e bele fo moris foun.

     Jesus mos to’o sente la hakmatek ba dalan ida nebé sente hanesan lori de’it ba mate no ikus. Maibé Nia mos convencido katak, iha ikus, moris ida nebé lakon tanba domin ne’e sei hetan fila-fali. Esperança loloos hela iha nebá: la’os buka atu evita tiha terus, maibé fiar katak, fuan ida be terus makás ba buat la loos sira helik mos fini husi moris foun ida.

Ita fali? Dala hira mak ita defende ita nia moris, ita nia projeto sira, ita nia segurança, no ita la conciente katak, halo buat hirak ne’e mos ita sei mesak nafatin. Lógica Evangelho nian ne’e diferente: ema ida nebé fo mak nia bele moris, domin nebé gratuito mak bele fo fila confiança iha momento nebé sente hanesan buat hotu lakon ona.

     Evangelho Marcos nain haktuir mos mai ita kona ba foinsa’e ida nebé wainhira ema kaer tiha Jesus, foinsa’e oan ne’e halai molik de’it (Mc 14,52). Ida ne’e nu’udar imagem enigmática, maibé kle’an tebes atu provoca. Ita mos, iha dalan atu tuir Jesus, ita moris iha momento sira nebé halo ita hakfodak no kolu ita an husi ita nia certeza sira. Hirak ne’e nu’udar momento difícil sira nebé ita hetan tentação atu husi hela dalan Evangelho nian, basá ita sente katak domin ne’e nu’udar dalan impossível ida. Maibé, iha Evangelho nia ikus, foinsa’e ida duni mak haklaken moris-hi’as ba feto sira, la molik ona maibé hakfolik ho hena mutin ida.

     Ida ne’e mak esperança ita nia fiar nian: ita nia sala no confusão sira la taka dalan ba Maromak atu perdua no fo fila hakaran atu la’o tuir Nia, atu halo ita iha capacidade hodi oferece ita nia moris ba ema seluk.

Maun-alin no bin-feton sira, mai ita mos apreende atu entrega ita nia an ba Aman Maromak nia hakaran di’ak, husik atu ita nia moris ne’e sai nu’udar resposta ba buat di’ak sira be ita simu ona. Iha moris ne’e la necessário atu controla buat hotu. Hili de’it mos natoon ona, loro-loron, hadomi ho liberdade. Esperança loloos ne’e hela iha nebá: hatene katak, iha nakukun provação nian sira, Maromak nia domin mak tahan nafatin ita, haboot moris rohan-laek ita ita nia an.

 

[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]

 

Texto Original:

https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20250827-udienza-generale.html

 

Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida




Kona ba "Timor oan - Maromak oan"

    Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.

Add comment

Comments

There are no comments yet.