Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
III. Jesus nia Páscoa
3. Perdão. “Nia hadomi sira to’o rohan” (Jo 13,2)
Aula Paulo VI – Quarta-Feira, 20.08.2025
Maun-alin no bin-feton doben sira,
ohin ita sei ko’alia kona ba gesto husi Evangelho ida nebé book ita nia fuan no fo roman: wainhira iha han-kalan ba dala-ikus, Jesus fo pão rohan ba apóstolo ida nebé sei trai nia. Ida ne’e la’os kona de’it kona ba gesto partilha nian, maibé liu tan: mak tentativa ikus husi domin ida nebé la rende.
S. João, ho ninia sensibilidade espiritual nebé kle’an, nia haktuir nune’e: “durante han-kalan, wainhira diabo tau iha Judas Iscariotes, Simão nia oan, hanoin aat atu trai Jesus […] Jesus hatene katak Nia tempo to’o duni ona mai […] Nia hadomi sira to’o rohan” (Jo 13,1-2). Hadomi to’o rohan: ida ne’e mak chave atu compreende Cristo nia Futar-Fuan. Domin ida nebé la para atu hasoru rejeição, desilusão, to’o tan ingratidão.
Jesus hatene nia horas, maibé Nia la hakat liu: Nia hili. Ni aduni mak hatene didi’ak momento hira nebé Nia domin sei hasoru kanek sira nebé moras liu, katak traição. Em vez de hakiduk, acusa, eh defende Nia-An… Nia continua hadomi: fase sira nia ain, habokon pão no fo ba sira.
“Nia mak ida nebé Ha’u sei habokon pão rohan hodi fo ba ne’e” (Jo 13,26). Ho gesto simples no haraik-an ida ne’e, Jesus tau Nia domini ha oin ho kle’an. La’os katak Nia ignora buat sa mak acontece daudauk, maibé liliu tanba Nia haré ho loloos tiha ona. Nia hatene katak ema seluk nia liberdade – maske la’o sala iha aat laran – sei bele manán liu husi hahalok laran-maus nia roman. Basá Nia hatene katak perdão ida loloos ne’e la hein ema nia arrependimento, maibé uluk-nanain oferece Nia-An nu’udar dom gratuito, maske ema seidauk bele simu.
Infelizmente, Judas la compreende. Hanesan Evangelho dehan: liu tiha pão rohan ne’e, “Satanás tama kedas iha nia” (v. 27). Parte ida ne’e halo ita hakfodak: sente hanesan buat aat ne’e haksumik-an hela, hafoin nia hatudu-an tuir kedas domin ida be foin hatudu-an ho loloos ne’e. Belun sira, ho razão ida ne’e mak pão rohan ne’e sai ita nia salvação: pão rohan ne’e fo hatene mai ita katak Maromak halo buat hotu – buat hot-hotu – atu tahan ita, to’o momento ida nebé ita la simu Nia.
Husi ne’e mak perdão hatudu-an ho nia kbi’it tomak, manifesta esperança nia oin loloos. Ne’e katak la’os atu haluha, la’os mos nu’udar kbi’it-laek ida. Ne’e nu’udar capacidade atu husik ema seluk livre, maibé mos hadomi nia to’o rohan. Jesus nia domin la nega lialoos kona ba moras, maibé la husik buat aat mak sai hanesan liafuan ikus. Ida ne’e mak mistério nebé Jesus haraik mai ita, no dalaruma Nia bolu mos ita atu participa iha mistério ne’e.
Relação barak mak rahun, história barak mak sai complicado, liafuan hirak nebé labele atu dehan sai hela ba nafatin. Maibé Evangelho hatudu mai ita katak sei iha nafatin maneira atu continua hadomi, to’o momento ida nebé sente hanesan buat hotu labele atu hadi’a. Perdua la significa nega buat aat, maibé taka dalan atu buat aat ne’e hamosu tan aat seluk ida. La significa dehan katak buat ida la acontece tok ida, maibé halo buat hotu atu ikus mai la’os ódio mak decide fali ita nia futuro.
Wainhira Judas sai husi fatin nebá, “kalan ida” (v. 30). Maibé depois Jesus dehan kedas: “Horas ne’e Mane Maksoin hetan glória” (v. 31). Sei kalan hela, maibé naromak hahú mosu ona. Haroman tiha ona, basá Cristo fiel nafatin to’o rohan, tanba ne’e Nia domin iha kbi’it makás liu fali ódio.
Belun doben sira, ita mos hakat liu kalan hirak be sente moras no kole. Kalan hirak be sente nakukun interior, kalan hirak be sente desilusão, kalan hirak be ema ruma hakanek eh trai ita. Momento hirak ne’e, ita hasoru tentação atu taka-an, protege-an, no halo mos nune’e ba ema seluk. Maibé Maromak hatudu esperança mai ita katak sempre iha dalan seluk. Nia hanorin mai ita katak, ita bele oferece pão rohan ba mos ema hirak nebé fila kotuk mai ita. Katak ita bele responde liu husi confiança nia nonook. Katak ita bele hakat ba oin ho dignidade, sem renuncia ba domin.
Ohin ita husu graça atu hatene perdua, maske wainhira ita la sente katak ema compreende ita, to’o mos momento nebé ita sente ema husik hela ita. Basá iha momento hirak ne’e mak domin bele ba to’o nia plenitude. Hanesan Jesus hanoin mai ita katak, hadomi significa husi ema seluk livre – maske to’o nia trai ita – ita labele para atu fiar katak liberdade ne’e, kanek no lakon, be harahun husi nakukun nia bosok maibé sei hetan fila-fali husi buat di’ak nia roman.
Wainhira perdão nia roman consegue tama to’o iha ita nia fuan be kle’an liu, ita sei compreende katak buat hirak ne’e la significa inútil. Maske ema seluk la simu, sente hanesan buat la’ek ida, maibé perdão ne’e fo livre ba ema ida nebé fo ne’e: halo nabén sentimento ódio, fo fila-fali dame, no ita simu fila-fali ita nia an.
Jesus liu husi gesto simples fo pão rohan ne’e, hatudu katak traição hotu ne’e bele sai nu’udar ocasião hodi hetan salvação, wainhira ema hatene hili nu’udar fatin ba domin ida be boot liu. Perdão ne’e la rende ba buat aat, maibé manán buat aat liu husi buat di’ak, taka dalan ba buat aat atu hamate ida nebé iha ita nia fuan-laran: capacidade atu hadomi.
Apelo
Iha Sexta-feira, 22 agosto, ita sei celebra memória ba Nain Feto Maria nu’udar Liurai-Feto. Maria nu’udar Inan fiar-nain sira nian iha rai ne’e no mos nu’udar Liurai-Feto dame nian. Ita nia mundo oras ne’e continua kanek tanba funu iha Terra Santa, iha Ucrânia no iha região bar-barak iha planeta ida ne’e, ha’u convida sarani hot-hotu atu halo jejum no oração iha loron 22 agosto, husu ba Na’i atu haraik dame no justiça no bele hamaran ema hirak be terus tanba funu ne’e nia matawén.
Maria, Liurai-feto dame nian, harohan mai ami atu povo hotu bele hetan dalan dame nian!
[Amu Papa cumprimenta peregrino sira husi rai no lian oi-oin]
Texto Original:
https://www.vatican.va/content/leo-xiv/it/audiences/2025/documents/20250820-udienza-generale.html
Traduz husi: Zeferino Mesquita Almeida
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (17.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (10.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (03.09.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (27.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL (20.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (13.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (06.08.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (30.07.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
[TETUN] AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (25.06.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
AUDIÊNCIA GERAL HUSI PAPA LEÃO XIV (11.06.2025)
Ciclo Catequese - Jubileu 2025 (Jesus Cristo ita nia Esperança)
Kona ba "Timor oan - Maromak oan"
Nu'udar iniciativa pessoal husi - Zeferino Mesquita Almeida (seminarista diocesano, husi Arquidiocese de Dili; oras ne'e, estuda iha Pontifícia Universidade Gregoriana, Roma) - atu promove lian Tetun liu husi halo tradução ba documento sira, homília sira, mensagem sira nebé mai husi Santo Padre no Magistério Igreja Católica nian. Lian Tetun nebé hakerek iha sítio ne'e sei usa regra ortográfica Tetun Kreda nian, basá sei publica de'it hanoin hirak nebé liga ho fiar sarani nian, nu'udar dalan ida atu tulun sarani sira no ema hotu nebé hakarak conhece no comprende didi'ak mensagem Cristo nian. Sítio ne'e nakloke mos ba sugestão no crítica construtiva sira nebé mai hato'o liu husi leitór sira, tanba ne'e, sente livre ba, atu hato'o itaboot sira nia hanoin di'ak sira.
Add comment
Comments